بررسی تأثیرات نظریه اعجاز قرائات قرآن در لهجه‌ها و بلاغت عربی و پیامدهای آن

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 1. استادیا ر و استاد همکار گروه علوم وفنون قرائات جامعة المصطفی ص العالمیة، قم ، ایران (از کشور افغانستان)

2 استادیار جامعة المصطفی ص العالمیة، قم، ایران

10.22034/qer.2025.17672.1244

چکیده

قرآن کریم دارای وجوه اعجازی متعددی است؛ همانند اعجاز بیانی، اعجاز بلاغی، اعجاز در تناسب آیات، اعجاز در تأثیر گذاری، اعجاز محتوایی و ... و یکی از وجوه اعجازی قرآن که از سوی برخی از علمای اهل سنت طرح و ارائه شده، اعجاز در قرائات است. منظور از اعجاز در قرائات این است که قرائت‌های مختلف نسبت به برخی از واژگان و الفاظ قرآن، وحی الهی است که از سوی خداوند نازل شده و اثبات کننده‌ی نبوت پیامبر (ص) است. این ادعا مبتنی بر دو مبنای اساسی است: یکی متواتر بودن قرائات تا قرآنیت و وحیانیت آن به اثبات برسد و در نهایت ثابت گردد که قرائات مختلف، معجزه‌ی الهی است. دیگری متواتر بودن حدیث «سبعة احرف» که منظور از آن هفت‌قرائت باشد، تا به دست آید که قرآن بر هفت‌قرائت نازل‌شده و وحی و معجزه الهی است. از علمای شیعه تا کنون کسی چنین ادعایی نکرده و نظر اکثر علمای اهل سنت نیز چنین است؛ اما برخی از علمای اهل سنت همانند سیوطی و خراط که چنین ادعایی کرده ؛ لذا این پژوهش بدون برخورداری از پیشینه اختصاصی و با روش توصیفی-تحلیلی در پی بررسی این مسأله است که با توجه به این مطلب که تمام قرائات وحیانی و معجزه نیست و نزول قرآن با یک قرائت معجزه است، از نظر زبانی این معجزه‌ی جاودانی الهی چه تأثیری در قرائات داشته است؟ نظریه اعجاز قرآن چه پیامدهایی دارد؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the Impact of the Miracle Theory of Quranic Recitations (Qira’at) on Dialects, Arabic Eloquence, and Its Consequences

نویسندگان [English]

  • Mohammad Sadeq Rahimi 1
  • mohamad amini tehran 2
1 Assistant Professor, Al-Mustafa International University, Qom, Iran (from Afghanistan). mohamad_aminitehrani@miu.ac.ir.
2 Assistant Professor, Al-Mustafa International University, Qom, Iran
چکیده [English]

The Holy Quran possesses multiple miraculous aspects, including its eloquence, rhetorical beauty, coherence of verses, influence, content, and more. One of the miraculous aspects discussed by some Sunni scholars is the miracle in the recitations (qira’at). The concept of miraculous recitations (qira’at) refers to the idea that different readings (qira’at) of certain Quranic words and phrases are divine revelations that were revealed by God, serving as proof of the prophethood of Prophet Mohammad (P). This claim is based on two fundamental premises: first, the authenticity of the recitations must be established through their widespread transmission (tawatur) to prove their Quranic and revelatory nature, ultimately asserting that these different recitations are a divine miracle. The second premise involves the widespread transmission of the narration of “seven letters” (sab’at aḥruf), which refers to seven recitations, indicating that the Quran was revealed in seven recitations (qira’at) and is thus a divine and miraculous revelation. To date, no Shia scholar has made such a claim, and this view is not held by the majority of Sunni scholars. However, some Sunni scholars, such as al-Suyuti and al-Kharrat, have advanced this claim. Therefore, this research, without a specific prior study, uses a descriptive-analytical method to explore the issue: since not all recitations (qira’at) are revealed and miraculous, and only one recitation is the miraculous revelation of the Quran, what impact does this divine, eternal miracle have on the recitations linguistically? What are the consequences of the theory of the miracle of recitations?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Variations in Recitations (Qira’at)
  • Rhetorical Miracle
  • Theory of the Miracle of Recitations (Qira’at)
  • Dialects
  • and Alteration
  1. ابن‌أبی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة – قم، بی‌نا، 1405ق.
  2. ابن بابویه، محمد بن على، عیون أخبار الرضا× تهران، بی‌نا، 1378ق.
  3. ابن‌بابویه، محمد بن على، من لا یحضره الفقیه، قم، بی‌نا، چاپ دوم، 1413 ق.
  4. ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، رسالة ابن‌تیمیة فی الأحرف السبعة، جیزه – مصر: مکتبة اولاد الشیخ للتراث، 2008م.
  5. ابن‌حنبل، احمد بن محمد، مسند الإمام أحمد بن حنبل، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1416ق.
  6. ابن‌فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی -1404.
  7. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت: دار صادر، 1414ق.
  8. إحسان إلهی ظهیر الباکستانی الشیعة والقرآن، لاهور: إدارة ترجمان السنة، بی‌تا.
  9. احمدی، حبیب‌الله، پژوهشی در علوم قرآن، قم: فاطیما، 1381ش.
  10. بستانى، فواد افرام، فرهنگ ابجدى، تهران: اسلامی 1375ش.
  11. جمال‌الدین أبوالحسن علی بن یوسف القفطی، إنباه الرواة على أنباه النحاة، المحقق: محمد أبوالفضل إبراهیم، قاهره: دار الفکر العربی، ١٤٠٦ق.
  12. دارز، محمد بن عبدالله، النبأ العظیم نظرات جدیدة فی القرآن، کویت: دار القلم، چاپ دوم، 1390ق.
  13. رکنی یزدی، محمدمهدی، آشنایی با علوم قرآنی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی، 1379ش.
  14. سید جعفر مرتضى عاملى؛ سید حسن اسلامى، حقایقى مهم پیرامون قرآن کریم، قم: دفترانتشارت اسلامى، چاپ سوم، 1377ش.
  15. سیدی، سید حسین، تأثیر قرآن بر زبان عربی، کیهان‌اندیشه، شماره 43، مرداد و شهریور 1371ش.
  16. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر، الإتقان فی علوم القرآن، بیروت: دارالکتاب، 1421ق.
  17. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر، ترجمه الإتقان فی علوم القرآن، تهران: امیرکبیر، 1380ش.
  18. شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، قم، بی‌نا، 1414ق.
  19. طاهرخانی، جواد، بلاغت و فواصل قرآن، تهران: جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران،1383ش.
  20. طبرى، محمد بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن (تفسیر الطبرى)، بیروت: دار المعرفة، 1412ق.
  21. عبد الرحمن بن أبی بکر، جلال الدین السیوطی (ت ٩١١هـ)، بیروت: الدر المنثور، 1431ق.
  22. عسکری، مرتضی، القرآن الکریم و روایات المدرستین، قم: المجمع العلمی الاسلامی، 1416ق.
  23. عظیم‌زاده اردبیلی، فائزه، نگرشی نوین بر تاریخ و علوم قرآنی، تهران: بنیاد قرآن، 1380ش.
  24. فضلی، عبدالهادی، مقدمه ای بر تاریخ قراءات قرآن کریم، اسوه، تهران – ایران، بی‌تا.
  25. قرطبى، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو، 1364ش.
  26. قطان، مناع، نزول القرآن علی سبعة أحرف، قاهره: مکتبة وهبة، 1411ق.
  27. کلینى، محمد بن یعقوب، أصول الکافی، ترجمه کمره‏اى، قم، بی‌نا، چاپ سوم، 1375ش.
  28. کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران: الإسلامیة) ، چاپ چهارم، 1407ق.
  29. محمود، مصطفی، القرآن محاولة لفهم عصری، قاهره: دار المعارف، 1999م.
  30. مروتی، سهراب؛ شکربیگی، نرگس، «واکاوی موسیقی و نظم آهنگ الفاظ قرآن کریم»، نشریه پژوهش‌‌‌های ادبی – قرآنی، شماره 1، بهار 1392ش.
  31. معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، قم: مؤسسه التمهید، چاپ دوم، 1388ش.
  32. ممتحن، مهدی؛ حاجی زاده، مهین، «موسیقی و نظم آوایی قرآن کریم»، نشریه مطالعات قرآنی، شماره 4، زمستان 1389ش.
  33. میرجلیلی، علی محمد، «تأثیر قرآن بر لغت و زبان عربی»، فصلنامه علمی پژوهشی کتاب قیم ، شماره 2، تابستان 1390ش.
  34. نقی‌پورفر، ولی‌الله، پژوهشی پیرامون تدبر در قرآن، تهران: اسوه، ، 1381ش.
  35. یوسف، محمد محمد، الحوفی و منهجه فی تفسیر القرآن، دمشق: دار العلم و الایمان، 2008م.