تحلیل بازتاب قرائات منسوب به معصومین (ع) درتفسیر تبیان و مجمع البیان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد حوزه

2 مبلغه نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه ها

چکیده

چکیده:
در تفاسیر شیعه قرائت‌هایی منسوب به معصومین (ع) یافت می‌شود که در مقام اثبات قرائت مستقل برای معصومین (ع) هستند. تحلیل این مسئله ازآن‌جهت اهمیت دارد که پیش‌نیاز و از اصول موضوعه در تفسیر قرآن، شناخت قرائت صحیح است. نوشته حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی عقلی و نقلی و با رویکرد تاریخی در مقام پاسخ به این پرسش است که چگونه می‌توان بر اساس بازتاب قرائات منقول از معصومین (ع) در تفاسیر شیعه تا قرن ششم این قرائات را تحلیل نمود. مجمع‌البیان در قرن ششم با نقل در حدود 145 قرائت نسبت به تفاسیر قبل از خود به گسترش این قرائات اقدام کرده است. از عوامل احتمالی در بسامدی این نقل‌ها به تأثیر روش استدلالی شیخ طوسی بر تفسیر مجمع‌البیان اشاره شد. همچنین فضای ادبی حاکم در این قرن و در پی آن گستردگی تفاسیر ادبی همچون کشاف نوشته زمخشری و المحرر الوجیز نوشته ابن عطیه اندلسی نیز در این گستردگی از سوی طبرسی بی‌تأثیر نبوده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

ANALYZING THE QIRA’AT ATTRIBUTED TO THE INFALLIBLES (AS), IN THE INTERPRETATION OF AL-TEBYAN AND MAJMA 'AL-BAYAN

نویسندگان [English]

  • Morteza Yaghoubkhani Ghiasvand 1
  • Leila Akradloo 2
1 / Responsible author: Student in 4th Level of jurisprudence and its principles, Qom seminary / mortezaqy@gmail.com
2 / Master of Education of Qom University of Education
چکیده [English]

ABSTRACT
In Shiite commentaries, there are recitations attributed to the Infallibles (AS) which are in the position of proving independent readings for the Infallibles (AS). The analysis of this issue is important because the prerequisite and one of the principles in the interpretation of the Qur'an is to know the correct recitation.
The present article is a descriptive-analytical method of rational and narrative way and with a historical approach in response to the question of how these readings can be analyzed based on the reflection of the Qiraats of the Infallibles (AS) in Shiite interpretations up to the sixth century. In the sixth century. Majma 'al-Bayan expanded these readings by narrating about 145 recitations from previous interpretations. One of the possible factors in the frequency of these narrations was the effect of Sheikh Tusi's method of reasoning on the interpretation of Majma 'al-Bayan.  Also, the prevailing literary atmosphere in this century and the subsequent expansion of literary interpretations such as Al-Kashaf by Zamakhshari and Al-Muharrar Al-Wajiz by Ibn Atiyah Andalusi have not been unaffected by Tabarsi in this area.
 
 


 

کلیدواژه‌ها [English]

  • KEYWORDS: Quranic Sciences
  • Differences in Recitation
  • Hadith
  • Infallibles (As)
  • Sheikh Tusi
  • Majma 'Al-Bayan
  1. منابع

    1. قرآن کریم، ترجمه: رضایی اصفهانی، محمدعلی و همکاران، ‌موسسه تحقیقاتی فرهنگی دارالذکر، قم: 1383ش.
    2. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، دارصادر، بیروت: 1385.
    3. ابن ادریس، حلی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، انتشارات جامعه مدرسین، قم: 1410.
    4. ابن جنی، عثمان، الخصائص، دارالکتب العلمیه، بیروت: 1999 ق.
    5. ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، مقدمه ابن خلدون دار الکتب العربی، بیروت: 1425.
    6. ابن عصفور، علی بن مومن، شرح جمل الزجاجی، دارالکتب العلمیه، بیروت: بی‌تا.
    7. ابن‌جزرى، محمد بن محمد، منجد المقرئین و مرشد الطالبین‏، دارعالم الفوائد، مکه: 1419 ق.
    8. اسعدی و همکاران، آسیب شناسی جریان‌های تفسیری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1392.
    9. اسکندرلو، محمدجواد، رضوی اصیل، سید مجتبی، مبانی قرائی تفسیر، مطالعات قرائت قرآن، دوره 7، شماره 12، بهار و تابستان 1398.
    10. بابایی، علی‌اکبر و همکاران، روش شناسی تفسیر قرآن، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1388.
    11. بلاغى نجفى، محمد جواد، آلاء الرحمان، بنیاد بعثت، قم: 1420 ق.
    12. بیگدلی، دریاری، محمد تقی و نوری، شهلا، «قرائات منسوب به اهل بیت (ع) در مجمع‌البیان»، مطالعات قرائت قرآن، شماره 2، 1393.
    13. تهرانی آقا بزرگ، محمد محسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، اسماعلیان، قم: 1408.
    14. حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، آل‌البیت، قم: 1409 ق.
    15. حکیمی، محمد رضا، ادبیات و تعهد در اسلام، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، بی‌جا: 1358.
    16. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، دار الکتب العلمیه، بیروت: بی‌تا.
    17. خوانساری، محمد باقر، روضات الجنان فی احوال العلماء و السادات، اسماعیلیان،قم: 1390.
    18. دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه دهخدا، دانشگاه تهران، تهران: 1373.
    19. ذهبی، محمد سید حسین، التفسیر و المفسرون، وهبه، قاهره: 1398.
    20. زرکشی، بدرالدین، البرهان فی علوم القرآن، دارالکتب العلمیه، بیروت: ۱۴۰۸ ق.
    21. زمخشری، محمود بن عمر، کشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التاویل، دارالکتب العربیه، بیروت: 1407.
    22. سلطانی، محمد، تحلیل و بررسی مبانی کلامی تفسیر قرآن کریم با محور آثار شیخ طوسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1390.
    23. سید مرتضی، علم الهدی، الشافی، موسسه الصادق، تهران: 1410.
    24. سید مرتضی، علم الهدی، امالی، دارالفکر العربی، قاهره: 1998.
    25. طبرسی، امین الاسلام، جوامع الجامع، مرکز مدیریت حوزه علمیه، قم: 1377.
    26. طبرسی، امین الاسلام، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت: 1425.
    27. طبری، ابو جعفر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، دارالمعرفه، بیروت: 1409.
    28. طوسى، محمد بن حسن، ‏التبیان فى تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربى‏‏، بیروت: ‏ بی‌تا.
    29. ــــــ، رجال طوسی، دفتر انتشارات اسلامى، قم: ‌1427 ق.
    30. غفاری، عبد الرسول، نشوء القرائات، دلیل ما، قم: 1388.
    31. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، دارالکتب الاسلامیه، تهران: 1407.
    32. گازار، محمدحسن، «جوامع الجامع و «کشاف» در نگاه تطبیقی»، پژوهش‌های قرآنی ش:29 و 30، 1381.
    33. گراوند، نجمیه، اکبرنژاد، مهدی، حسینی‌نیا، سید محمدرضا، دیدگاه شیخ امین الاسلام طبرسی درمورد قرائات، مطالعات قرائت قرآن، دوره 7، شماره 12، بهار و تابستان 1398.
    34. مرتضوی، سید ابراهیم، طیب حسینی، سید محمود، دیدگاه زمخشری در مورد قرائات، 1398.
    35. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران: 1360.
    36. معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، مرکز مدیریت، قم: 1386.
    37. ــــــ، صیانت القرآن من التحریف، دار القرآن الکریم، قم: 1410.
    38. ملایی عشق‌آباد، زهرا، شاه‌پسند، الهه، بررسی قرائت مصاحف منسوب به ائمه (ع)، مطالعات قرائت قرآن، دوره 7، شماره 12، بهار و تابستان 1398.
    39. نجاشی، ابو عباس، رجال النجاشی، مؤسسة النشر الإسلامی، قم: 1407.
    40. نحوی، سید سیف الله، آل‌بویه حامیان فرهنگ تشیع، بی‌نا، بی‌تا: بی‌تا.
    41. یاقوت حموی، معجم البلدان، دارالحیاء التراث العربی، بیروت: 1399.
    42. یعقوبخانی، مرتضی، اکرادلو، لیلا، خوشفر، محسن، گونه‌شناسی قرائات منسوب به معصومین (ع)، مطالعات قرائت قرآن، دوره 7، شماره 13، پاییز و زمستان 1398.
دوره 8، شماره 15
سال هشتم، شماره پانزدهم، پاییز و زمستان 1399
اسفند 1399
صفحه 109-128
  • تاریخ دریافت: 18 مهر 1399
  • تاریخ بازنگری: 18 آبان 1399
  • تاریخ پذیرش: 22 آذر 1399