اختلاف قرائات سبع در سوره کهف و تأثیر آن بر معنای آیات

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعة المصطفی العالمیه/ halavimehr5@gmail.com

2 دانشجوی دکتری قرآن و حدیث دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم

چکیده

«اختلاف قرائات»، به دو قسم کلی اختلاف در «اصول قرائات» که غالبا تأثیری بر معنی ندارد و اختلاف در «فرش الحروف» که می‌تواند بر معنی اثرگذار باشد؛ تقسیم می‌شود.
 اختلاف در فرش الحروف خود دارای انواعی است: «اختلاف در هیأت کلمه»، «اختلاف در اعراب»، «تفاوت در ماده کلمه» یا «اضافه یا نقصان حرف». در این مقاله تلاش شده است پس از تبیین این اختلافات، آنها را در سوره کهف احصاء کرده، اثرشان بر برداشت تفسیری بررسی شود. در این مسیر ابتدا موارد اختلاف در سوره کهف را که بیش از 50 مورد است، شمارش کرده و بر اساس انواع مذکور دسته‌بندی نمودیم. سپس بر اساس مؤلفه‌های اهمیت، پنج مورد از اختلافات دارای اولویت یعنی «تَزَاوَرُ»، «ثَمَرٌ»، «خَیراً مِنهَا»، «الوَلَایَةُ» و «نُسَیِّرُ» را برای بررسی دقیق‌تر انتخاب کردیم. این موارد در زمینه‌های «صرف»، «نحو»، «لغت» و در نهایت «تفسیر» بررسی شدند. طی این بررسی‌ها، آمار‌های جالب توجهی به دست می‌آیند؛ ازجمله آنکه اگر چه حدود 70٪ از اختلافات، از نوع اختلاف در فرش الحروف قرائات هستند؛ اما از این بین، موارد بسیار محدود و معدودی تأثیر معتنابه بر برداشت تفسیری دارند که آن نیز در نظر مفسران محل اختلاف است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

THE DIFFERENCES AMONG THE SEVEN RECITATIONS IN SURAH AL-KAHF AND THEIR EFFECT ON THE MEANING OF THE VERSES

نویسندگان [English]

  • Hossein Alavi Mehr 1
  • Mohammad Amir Kasmaei 2
1 / Associate Professor of Al-Mustafa International University / halavimehr5@gmail.com
2 / PhD student in Quran and Hadith, University of Holy Quran Sciences and Education, Qom / makasmaei@gmail.com (Corresponding Author)
چکیده [English]

ABSTRACT
“Ikhtilafu’l Qira’at” (differences among recitations) are divided into two general types: Differences in the "principles of recitations" that often have no effect on the meaning and differences in the "Farshu’l hurouf" [checking each word in its position] which can affect the meaning. There are different types of differences in the "farshu’l hurouf" itself: "differences in word structure", "differences in I’rab" [grammatical cases], "differences in root of word" or "increment and decrement of letters".
In this article, after explaining these differences, an attempt has been made to enumerate them in Surah Al-Kahf and to examine their effect on interpretive interpretation. In this way, we first counted the differences in Surah Al-Kahf, which are more than 50, and categorized them according to the mentioned types. Then, based on the components of importance, we selected five cases of priority differences, namely "tazawaru", "thamar", "khairan minha", "al-walaya" and "nusayyiru" for a more detailed study. These cases were examined in the fields of "morphology", "syntax", "vocabulary" and finally "interpretation". Interesting statistics are obtained during these studies; among other things, although about 70% of the differences are in the type ‘farshu’l hurouf’ of recitations; But among these, very limited cases have a significant effect on the interpretation of the Holy Qu’ran, which is also a point of disagreement for commentators.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • KEYWORDS: Difference in Readings
  • Commentary
  • Surah Al-Kahf
  • Principles of Recitation
  • Farshu’l Hurouf
  • Weekly Readings
  1. منابع

    1. قرآن کریم، ترجمه: مکارم شیرازی، ناصر، دارالقرآن الکریم، قم: چاپ دوم، 1373ش.
    2. آلوسی، شهاب الدین محمود بن عبد الله، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، تحقیق: علی عبد الباری عطیه، دارالکتب العلمیة، بیروت، 1415 هـ. ق.
    3. ابن جزری، محمد بن محمد دمشقی، النشر فی القرائات العشر، تحقیق: علی محمد الضباع، دارالکتب العلمیة، بیروت، بی‌تا.
    4. ابن‌خالویه، حسین بن احمد، الحجة فی القراءات السبع، تحقیق: عبد العال سالم مکرم، دار الشروق، بیروت، چاپ چهارم، 1401 هـ. ق.
    5. ابن‌عاشور، محمد طاهر بن محمد، التحریر و التنویر، دار التونسیة للنشر، تونس، 1984 م.
    6. ابن‌فارس، احمد، مقاییس اللغة، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، دار الفکر، 1399 هـ. ق.
    7. ابن‌مجاهد، احمد بن موسی، السبعة فی القرائات، تحقیق: شوقی ضیف، دارالمعارف، مصر، چاپ دوم، 1400 هـ. ق.
    8. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، 1414 هـ. ق.
    9. ابوعلی فارسی، حسن بن احمد، الحجة للقراء السبع، تحقیق بدرالدین قهوجی و بشیر جویجابی، دارالمأمون، دمشق، چاپ دوم، 1413 هـ. ق.
    10. امینی تهرانی، محمد، «گونه‌شناسی منابع علوم و فنون قرائات در حوزه حصر، اصول و فرش قرائات»، مطالعات قرائت قرآن، دوره 6، شماره 10، بهار و تابستان 1397.
    11. بابایی، علی‌اکبر، قواعد تفسیر قرآن، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، سمت، قم، چاپ دوم، 1395 هـ. ش.
    12. حسینى طهرانى، هاشم، علوم العربیة، ‏انتشارات مفید، تهران، چاپ دوم، 1364 هـ. ش.
    13. خویی، ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، دار الزهراء، بیروت، چاپ 4، 1395 هـ. ق.
    14. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: صفوان الداودی، دارالقلم، دمشق، 1412 هـ. ق.
    15. زمخشری، ابو القاسم محمود بن عمرو بن أحمد، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دارالکتاب العربی، بیروت، چاپ سوم، 1407 هـ. ق.
    16. صیادی، سمیه، میرحسینی، سید محمد، «واکاوی تأثیر اختلاف قرائات سبع در تفسیر سوره نور»، مجله مطالعات قرائت قرآن، دوره 7، شماره 12، بهار و تابستان 1398.
    17. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جامعه مدرسین، قم، 1417 هـ. ق.
    18. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات ناصرخسرو، تهران، چاپ سوم، 1372 هـ. ش.
    19. فخر الدین رازی، أبوعبدالله محمد بن عمر بن الحسن، مفاتیح الغیب، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم، 1420 هـ. ق.
    20. فراء، ابو زکریا یحیى بن زیاد، معانی القرآن، تحقیق: احمد یوسف النجاتی و دیگران، دار المصریة للتألیف والترجمة، مصر، بی‌تا.
    21. کسمائی، حیدر، قرائات سبعه، انتشارات زائر، قم، 1386 هـ. ش.
    22. معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم القرآن، مؤسسه نشر اسلامی، قم، چاپ دوم، 1415 هـ. ق.

    23معمر بن المثنی، ابوعبیده، مجاز القرآن، تحقیق: فؤاد سزگین، مکتبة خوانجی، قاهرة، 1381 هـ. ق

دوره 8، شماره 15
سال هشتم، شماره پانزدهم، پاییز و زمستان 1399
اسفند 1399
صفحه 161-184
  • تاریخ دریافت: 06 شهریور 1398
  • تاریخ بازنگری: 06 مهر 1399
  • تاریخ پذیرش: 12 مهر 1399