روا بودن گونه‌های قرائت در نماز

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار موسسه امام خمینی

چکیده

یکی از افعال واجب نماز، قرائت است و فقیهان درگذر زمان این موضوع را در بوته پژوهش نهاده‌اند. ازجمله مسائلی که در این باب رخ می‌نماید این است که آیا می‌توان در نماز انواع گوناگون قرائت را به کار برد؟ ازآنجاکه خواستگاه پیدایش و گسترش اختلاف قرائت را باید در دوران بعد از رسالت به تماشا نشست، پس می‌توان بر این ایده تأکید داشت که تواتر قرائت‌ها ایده‌ای ناصواب است. گرچه عالمان پرشماری از اهل سنت و اندکی از شیعه بر اثبات تواتر پافشاری دارند؛ اما مشهور فقیهان شیعی این تواتر را قبول ندارند. ازاین‌رو اثبات روا بودن انواع قرائت‌ در نماز همچنان نیازمند دلیل است؛ زیرا اشتغال به تکلیف نماز، یقینی است و راه دست‌یابی به فراغ ذمه تنها با کاربرد قرائتی یقینی یا تکرار نماز هموار است. دیدگاه روا بودن قرائت‌های گوناگون (دیدگاه منتخب) به روایات معتبری که شیعیان را بر قرائت عامه مردم تشویق می‌کنند، استناد می‌یابد. حال می‌توان به این نتیجه دست یافت که نارسائی دیدگاه تواتر قرائت‌ها، راه هرگونه استناد به آن را مسدود می‌سازد؛ اما راه استناد به روایات (که معذریت آن‌ها تمام است) همچنان هموار است. روش این نوشتار توصیفی ـ تحلیلی و کتابخانه‌ای است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

THE VALIDITY OF DIFFERENT TYPES OF QIRA’AT IN PRAYER

نویسنده [English]

  • Jafar Anwari
/ Associate Professor and Academic Staff of Imam Khomeini Educational and Research Institute in Qom / anvari@qabas.net
چکیده [English]

 
ABSTRACT
One of the obligatory acts of prayer is recitation, and it has been already put under research by jurists. One of the issues that arises in this regard is whether different types of recitation can be used in prayer? Since the origin and spread of the difference in recitation must be observed in the post-mission period, it can be emphasized that the successiveness of readings is an incorrect idea. Although numerous Sunni scholars and a small number of Shiites insist on proving tawatur (uninterrupted succession); But famous Shiite jurists do not accept this successiveness, therefore, proving the validity of all kinds of recitations in prayer still lack evidence; Because engaging in the duty of prayer is a certainty, and the way to reach the the level of ensuring acceptance and correctness of duty is only by using a certain recitation or repeating the prayer. The view of the validity of various readings (selected view) is based on authentic narrations that encourage Shiites to read as the public. It can now be concluded that the inadequacy of the view of the successiveness of readings blocks the way to any acceptance of it; but the way of attribution of narrations (which are ensured) is still available. The method of this article is descriptive-analytical and library.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • KEYWORDS: ‌ Types of Recitations
  • ‌ Differences of Recitations in Prayers
  • Successiveness of Recitations
  • Validity and Authority of Recitations
  • Recitation of Hafs From Asim
  • Public Recitation
  1. منابع

    1. قرآن کریم، ترجمه: رضایی اصفهانی، محمدعلی و همکاران، ‌موسسه تحقیقاتی فرهنگی دارالذکر، قم: 1383ش.
    2. ابن‌جزری، محمد بن ‌محمد، النشر فی القراءات العشر، دارالکتب العلمیه، بیروت: بی‌تا.
    3. ابوشامه، عبدالرحمن بن ‌اسماعیل، المرشد الوجیز الی علوم تتعلق بالکتاب العزیز، دارصادر، بیروت: چ اول، 1395 ق.
    4. احمد مختار عمر، عبدالعال سالم مکرم، انتشارات اسوه، معجم القرائات القرانیه، 1412 ق.
    5. اصفهانی (کمپانی)، محمدحسین، نهایة الدرایه فی شرح الکفایه، موسسه آل البیت (علیهم السلام) لاحیاء التراث، بیروت: چ دوم، 1429 ق.
    6. انصاری، مرتضی، کتاب الصلاه، مجمع الفکر الاسلامی، قم: 1431 ق.
    7. بابایی، علی‌اکبر و دیگران، روش‌شناسی تفسیر قرآن، سمت، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، تهران: قم: ۱۳۷۹ ش.
    8. بحرانی، یوسف، الحدائق الناضره، دارالاضواء، بیروت: 1405 ق.
    9. بلاغی، محمدجواد، آلاءالرحمن، موسسه بعثت، قم: 1420 ق.
    10. بیلی، احمد، الإختلاف بین القرائات، دارالجیل، بیروت، 1408ق.
    11. جواهری، سید محمدحسن، مرتضوی، نسیم السادات، حیدرپور، الهام، اختلاف قرائات و نقش آن در صحت نماز با تأکید بر دیدگاه آیت الله فاضل لنکرانی، دوره 7، شماره 13، پاییز و زمستان 1398.
    12. حائری، عبدالکریم، کتاب الصلاه، دفتر تبلیغات اسلامی، قم: 1404 ق.
    13. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، موسسه آل البیت (علیهم السلام) لاحیاء التراث، قم: 1409 ق.
    14. حسن‌زاده آملی، حسن، قرآن هرگز تحریف نشده، الف لام میم، قم: ۱۳۸۶ ش.
    15. حکیم، محسن، مستمسک العروه الوثقی، دار احیا التراث العربی، بیروت: چ سوم، بی‌تا.
    16. حلی، حسن بن یوسف، تذکره الفقهاء، موسسه آل‌البیت (ع) لاحیاءالتراث، قم: 1414 ق.
    17. خوانساری، احمد، جامع المدارک، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم: چ دوم، 1405ق.
    18. خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم: بی‌تا.
    19. خمینی، روح الله، تفسیر قرآن مجید: برگرفته از آثار امام خمینی، تدوین، مقدمه، تحقیق و تعلیق: سید محمدعلی ایازی، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، موسسه چاپ و نشر عروج، تهران: ۱۳۸۴ ش.
    20. خویی، ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، دار الزهراء، بیروت: چ سوم،1410 ق.
    21. خویی، ابوالقاسم، مستند العروه (کتاب الخمس)، لطفی، قم: 1364 ش.
    22. خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه، دارالزهراء، بیروت: چ دوم، 1409 ق.
    23. ـــــــ، منهاج الصالحین، دارالبلاغه، کویت: 1412 ق.
    24. ـــــــ، موسوعه الامام الخوئی، موسسة احیاء آثار الامام الخویی، قم: 1418 ق.
    25. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ذوی القربی، قم: 1424 ق.
    26. رجبی، محمود، روش تفسیر قرآن، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: چ سوم، ۱۳۸۵ ش.
    27. زرقانی، محمد عبدالعظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، دارالفکر، بیروت: 1408 ق.
    28. سبحانی، جعفر، مصادر الفقه الاسلامی و منابعه، دارالاضواء، بیروت: 1419 ق.
    29. سیستانی، علی، المسائل المنتخبه، مطبعه مهر، قم: 1413 ق.
    30. سیوطی، ‌عبدالرحمن بن ‌ابی‌بکر، الاتقان فی علوم القرآن، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، رضی، بیدار، قم: بی‌تا.
    31. شهید ثانی، زین الدین بن علی، رسائل شهید ثانی (القرائات العشر متواتره)، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، قم: 1422 ق.
    32. شیخ بهائی، محمد بن حسین، العروه الوثقی: تفسیر سوره الحمد، تصحیح: اکبر ایرانی قمی، دارالقرآن الکریم، قم: ۱۳۷۱‎ش.
    33. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، دار المعرفه، بیروت: چ دوم، 1408 ق.
    34. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان المسمی جامع البیان فی تاویل القرآن، دارالکتب العلمیه، بیروت: چ سوم، 1420 ق.
    35. طوسی، محمد بن حسن، التبیان، مکتب الاعلام الاسلامی، بی‌جا: 1409 ق.
    36. طیب، عبدالحسین، اطیب البیان، کتاب فروشی اسلامی، تهران: چ سوم، بی‌تا.
    37. عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی، البیان، محقق، قم: 1412 ق.
    38. عراقی، ضیاء الدین، نهایة الافکار فی مباحث الالفاظ، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی، قم: 1405 ق.
    39. فاضل لنکرانـی، محمـد، رسـاله توضـیح المسـائل، آدینـه سـبز، قـم: چـاپ سـوم، ١٣٨٦ش.
    40. فاکر میبدی، محمد، رضوی، مجتبی، «اعتبار سنجی قرائات سبع ازنظر امام خمینی ره»، مجله مطالعات قرائت قرآن، شماره 6، بهار و تابستان 1395 ش.
    41. الفضلی، عبدالهادی، القراءات القرآنیة، دار القلم، بیروت: بی‌تا.
    42. کاظمی، ‌محسن، «بررسی دلایل تواتر قرائات رایج»، مجله مطالعات قرائت قرآن، شماره 3، پائیز و زمستان 1393 ش.
    43. کلینی، محمد‌بن‌یعقوب، اصول الکافی، تصحیح: محمدجعفر شمس‌الدین، دارالتعارف المطبوعات، بیروت: 1411 ق.
    44. مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول، دار الکتب الاسلامیه، تهران: چ دوم، 1404 ق.
    45. محقق کرکی، علی ‌بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، موسسه آل البیت (علیهم السلام) لاحیاء التراث، قم: 1408 ق.
    46. مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی، قم: چ سوم، 1425 ق.
    47. معرفت، محمدهادی، التمهید، منشورات ذوی القربی، قم: چ دوم، 1429 ق.
    48. مکارم شیرازی، ناصر، انوار الاصول، نگارش: احمد قدسی، نسل جوان، قم: 1414 ق.
    49. مکارم شیرازی، ناصر، تعلیقه بر العروه الوثقی، مدرسه الامام على بن ابى طالب( ع)، قم: ۱۴۲۸ق.
    50. مؤدب، رضا، محمدی‌فرد، علیرضا، «انگاره تواتر قرائات»، مجله مطالعات قرائت قرآن، شماره 2، بهار و تابستان 1393 ش.
    51. مودب، رضا، سجادی، سید محمد، «ارزیابی تواتر قرائات از دیدگاه آیت الله فاضل لنکرانی»، مطالعات قرائت قرآن، دوره 7، شماره 13، پاییز و زمستان 1398.
    52. نجاشی، احمد بن علی، فهرست اسماء مصنفی الشیعه المشتهر برجال النجاشی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی، قم: چ ششم، 1418 ق.
    53. نجفی، حسن، جواهر الکلام، دارالکتب الاسلامیه، نجف: چ ششم، 1380 ق.
    54. همدانی، رضا، مصباح الفقیه، آوای نور، قم: 1438 ق.
    55. یزدی، محمد کاظم، العروه الوثقی، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم: چ دوم، 1412 ق.
دوره 8، شماره 15
سال هشتم، شماره پانزدهم، پاییز و زمستان 1399
اسفند 1399
صفحه 225-248
  • تاریخ دریافت: 26 دی 1398
  • تاریخ بازنگری: 18 مرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 24 شهریور 1399