تحلیل خوانش قاریان در قرائت ماده «نزل» به تشدید و تخفیف

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز

چکیده

مطالعه قرائت قاریان در ماده «نزل» نشان می­دهد، نوعی تقابل در خوانش این واژه بین قاریان وجود دارد. برخی قاریان در قرائت خود وجه تخفیف را برگزیده­اند، درحالی‌که ابن­عامر شامی برخلاف سایر قاریان یکی از مبانی قرائی خود را تفاوت معنایی این دو واژه دانسته و معتقد است: ماده «نزّل» به تشدید برخلاف «نزل» یا «أنزل» به تخفیف بر تکثیر و تکرار دلالت دارد، به همین سبب در مواردی که پس از «نزل» اسم به‌صورت جمع آمده است، ماده «نزل» را به تشدید خوانده است. نوشتار حاضر به‌منظور بررسی تفاوت دیدگاه‌های قاریان یک بوم و منطقه در قرائت یک واژه و بازتاب آن بر منابع دانش لغت و اثبات اجتهادی بودن برخی قراءات هفت‌گانه، ماده «نزل» را در لغت، قرائت و تفاسیر به روش توصیفی - تحلیلی و زبان‌شناختی موردمطالعه قرار داده است. نتیجه حاصل از پژوهش نشان می­دهد: تحلیل اختلاف قرائت در آیات مشابه می­تواند این نظریه را تقویت کند که قراء در قرائت خود اختیاراتی داشته‌اند که برخی از اختیارات آن‌ها در قراءات منطبق بر اصول و ضوابطی خاص بوده است و گاهی اختلاف قرائت بر آراء لغت­پژوهان اثر داشته است. همچنین تحلیل قرائت قاریان در آیات مشابه ماده «نزل» که امکان قرائت به دو صورت مشدد و مخفف وجود داشته است، نشان می‌دهد: قرائت ابن‌عامر در شام در تقابل با قرائت‌های دیگر است. این موضوع می‌تواند نقش لهجه و گویش در ایجاد اختلاف قراءات و مسئله اختیارات قراء را نشان دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Reciters’ Pronunciation of the Word "نزل" with Gemination [Tashdid] and Mitigation [Takhfif]

نویسنده [English]

  • zahra ghasemnejad
The Assistant of Islamic Teachings and theology college of Shiraz university,
چکیده [English]

Researching the Quranic reciters’ pronouncing of word "نزل" indicates a typical contrast in the pronouncing of this word among the reciters. Some reciters have adopted the mitigation [takhfif], while Ibn A’mir Shami, unlike other reciters, considers one of the principles of his pronunciation to be the semantic difference between these two words and believes that the word "نزل" with gemination [Tashdid] unlike "نزل" with mitigation [takhfif] indicates the meaning of the multiplicity and repetition. For this reason, in cases where the noun has been plural after "نزل" should be pronounced with gemination [tashdid]. The current research has been studied the word "نزل" in lexicon, recitation and interpretations by descriptive-analytical and linguistic methods in order to study the difference between the viewpoints of the reciters of a region in pronouncing a word and its reflection on the sources of linguistics and proving the ijtihad of some of seven recitations. The conclusion of the research indicates that the analysis of the difference in recitation of similar verses can strengthen the theory that reciters have had authorities, some of which were in accordance with the certain principles and criteria in recitations, and sometimes difference in recitations has influenced the opinions of lexicographers. In addition, the analysis of the recitation of the reciters of verses similar to the word "نزل", where both pronunciations of mitigation [takhfif] and mitigation [takhfif] were possible, shows that the recitation of Ibn Amir in Sham is in contrast to other recitations; This subject can show the role of intonation and dialect in providing difference in recitations and the reciters’ authorities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Anzala
  • Nazzala
  • Nazala
  • Reciters’ Ijtihad
  • Reciters
  • Recitations
  1. ترجمه قرآن، رضایی اصفهانی، محمدعلی، ‌موسسه تحقیقاتی فرهنگی دارالذکر، قم: 1383ش.
  2. ابن ابی مریم، نصر بن علی، الموضح فی وجوه القراءات وعللها، تحقیق: عمر حمدان الکبیسی، منشورات ام القری، مکه: 1414ق.
  3. ابن‌اثیر، مجد الدین، النهایة فی غریب الحدیث  والأثر، تحقیق: طاهر احمد الراوی و محمود محمد الطناحی، دار احیاء الکتب العربیه لعیسی البابی، الحلب: 1367.
  4. ابن‌جزری، محمد بن محمد، تحبیر التیسیر فی قراءات الأئمة العشرة، تصحیح: جماعتی از علماء، دارالکتب العلمیه، بیروت: 1404ق.
  5. ــــــ، النشر فی القراءات العشر، تحقیق: علی محمد الضباع، دارالکتب العلمیة، بیروت: بی‌تا.
  6. ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، زاد المسیر فی علم التفسیر، بیروت: دارالکتاب العربی، 1422ق.
  7. ابن‌خالویة، حسین بن احمد، الحجة فی القراءات السبع، تحقیق: عبدالعال سالم مکرم، موسسه الرسالة، بیروت: چاپ دوم، 1421ق.
  8. ــــــ، اعراب القراءات السبع وعللها، تحقیق: عبدالرحمن العثیمین، مکتبة الخانجی، قاهره: 1413ق.
  9. ابن‌دُرَید، محمد بن حسن، جمهرة اللغة، ترتیب و تصحیح: عادل عبدالرحمن بدوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد: 1426ق.
  10. ابن‌زنجله، عبدالرحمن بن محمد، حجة القراءات، مؤسسه الرساله، بیروت: 1402ق.
  11. ابن‌سیده، علی بن اسماعیل، المحکم و المحیط الاعظم، تحقیق: عبدالحمید هنداوی، دارالکتب العلمیه، بیروت: 1421ق.
  12. ابن‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغه، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، دار الجیل، بیروت: 1420ق.
  13. ابن‌مجاهد، ابوبکر احمد بن موسی، السبعة فی القراءات، تحقیق: شوقی ضیف، دارالمعارف، مصر: چاپ سوم، 1988م.
  14. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار صادر، بیروت: چاپ چهارم، 1414ق.
  15. ابوعلی فارسی، حسن بن احمد، الحجة للقراء السبعة، تحقیق: بدرالدین القهوجی و شبیر جویجانی، دارالمامون للتراث، دمشق: 1404ق.
  16. ابوهلال عسکری، حسن بن عبدالله، معجم الفروق اللغویة، مژسسة النشر الإسلامی، قم: 1421ق.
  17. أزهری، ابومنصور، تهذیب اللغة، تحقیق: عبدالسلام هارون، دار العلم، القاهرة: 1967م.
  18. ازهری، محمد بن احمد، معانی القراءات، تحقیق: عید مصطفی درویش و عوض بن حمد القوزی، منشورات محمد علی بیضون- دارالکتب العلمیة، بیروت: 1414ق.
  19. أسترآباذی، محمد بن الحسن، شرح شافیة ابن الحاجب، تحقیق: محمد نور الحسن و سایرون، دارالکتب العلمیة، بیروت، 1982م.
  20. آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، دارالکتب العلمیه، بیروت: 1415ق.
  21. بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، داراحیاء التراث العربی، بیروت: 1420ق.
  22. بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل واسرار التأویل، داراحیاء التراث العربی، بیروت: 1418ه.
  23. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، تحقیق: احمد عبدالغفور عطار، دارالعلم للملایین، بیروت: چاپ چهارم، بی‌تا.
  24. حسینی زبیدی، مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، دارالفکر، بیروت: چاپ دوم، 1414ق.
  25. دانی، ابوعمرو، جامع البیان فی القرائات السبع المشهورة، تحقیق: محمد صدوق الجزائری، دارالکتب العلمیه ـ منشورات محمد علی بیضون، بیروت: 2005م.
  26. دمیاطی، شهاب الدین، اتحاف فضلاء البشر فی القراءات الاربعة عشر، تحقیق: شعبان محمد اسماعیل، عالم الکتب، بیروت: 1407ق.
  27. راغب اصفهانی، محمدحسین، مفردات الفاظ القرآن، دارالقلم، بیروت: 1412ق.
  28. زمخشری، محمود بن عمر، اساس البلاغة، تحقیق: عبدالرحیم محمود، دارالمعرفة، بیروت: بی‌تا.
  29. سمرقندی، نصر بن محمد بن احمد، بحرالعلوم، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  30. صاحب بن عباد، اسماعیل، المحیط فی اللغة، تحقیق: محمدحسن آل‌یاسین، عالم الکتب، بیروت: 1414ق.
  31. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم: 1417ق.
  32. طریحی، فخر الدین محمد، مجمع البحرین، کتاب فروشی مرتضوی، تهران: چاپ سوم، 1408ق.
  33. فراهیدی، خلیل بن أحمد، العین، تحقیق: مهدی المخزومی و إبراهیم السامرائی، دار الهجرة، طهران: چاپ دوم، 1409ق.
  34. فیومی، احمد بن محمد بن علی، المصباح المنیر، مطبعه الامیریه، بی‌جا: 1414ق.
  35. قمحاوی، محمدصادق، طلائع البشر فی توجیه القراءات العشر، دارالعقیدة، مصر: 1427ق.
  36. محیمد، یاسین جاسم، تهذیب کنز المعانی بشرح حرز المعانی، دار احیاء تراث العربی، بیروت: 2002م.
  37. مظهری، محمد ثناء الله، تفسیر المظهری، مکتبة الرشدیة، پاکستان: 1412ق.
  38. مکی بن ابی‌طالب، محمد، الکشف عن وجوه القراءات السبع وعللها وحججها، تحقیق: محیی الدین رمضان، موسسه الرسالة، بیروت: چاپ سوم، 1404ق.

نووی، محمد بن عمر، مراح لبید لکشف معانی القرآن المجید، دارالکتب العلمیه، بیروت: 1417ق.

دوره 9، شماره 16
سال نهم، شماره شانزدهم، بهار و تابستان 1400 ش
شهریور 1400
صفحه 68-92
  • تاریخ دریافت: 25 آذر 1399
  • تاریخ بازنگری: 13 اسفند 1399
  • تاریخ پذیرش: 14 تیر 1400