اجتهاد شخصی قاریان از منظر عالمان مسلمان و رژی بلاشر

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه المصطفی العالمیه

2 دانشجوی دکتری قرآن و مستشرقان جامعه المصطفی العالمیه

چکیده

در طول تاریخ اسلام قرائت‌های گوناگون برای قرآن کریم صورت گرفته است که البته همه آن‌ها واجد اعتبار و حجیت نبوده و هیچ‌یک از قرائات مشهور هم به‌صورت متواتر و دارای سند کاملاً موثق از پیامبرJ روایت و نقل نشده‌اند. عالمان علوم قرآنی علل و عوامل گوناگونی را برای اختلاف قرائات ذکر کرده‌اند، در این مقاله از باب تحدید موضوع پژوهش صرفاً مهم‌ترین عامل؛ یعنی اجتهاد و رأی شخصی قاریان با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و نقدی موردبررسی قرار گرفته است. یکی از جهات اهمیت و ضرورت چنین بحثی، استنباط صحیح فقها از آیات فقهی و نیز دریافت نکات تفسیری است که برخی از کلمات آن‌ها مورد اختلاف قرائت قرارگرفته‌اند. در پژوهش پیش‌روی، پدیده اختلاف قرائات، آسیب‌شناسی شده و نقش منفی اجتهاد شخصی قاریان در اختلاف قرائات، هم از منظر عالمان مسلمان و هم از نگاه رژی بلاشر بحث و بررسی شده است. سپس در مورد اینکه آیا قرائت حفص از عاصم می‌تواند مصداق قرائت واحد و متداول بین مسلمانان در طول تاریخ اسلام باشد، ادله موافقان و مخالفان ذکر شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، گرچه روایات حفص از عاصم به لحاظ سندی موردقبول همه عالمان قرآن‌پژوه قرار نگرفته است و اجماع واحدی در این زمینه فراهم نیامده است، ولی درهرصورت قرائت عاصم همچون سایر قرائات مشهور برای همه مردم کاربرد داشته و از اهمیت والایی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Personal Ijtihad of Reciters [Qurra’] from the Viewpoint of Muslim Scholars and Régis Blachère

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad eskandarlo 1
  • Abbas Karimi 2
1 Associate professor of Al-Mustafa University
2 Student of Quran and orientalists PHD of Al-Mustafa Internationality
چکیده [English]

In Shiite commentaries, there are recitations attributed to the Infallibles (AS) which are in the position of proving independent readings for the Infallibles (AS). The analysis of this issue is important because the prerequisite and one of the principles in the interpretation of the Qur'an is to know the correct recitation.
Throughout the history of Islam, various recitations [qira’at] have been narrated for the Holy Quran, but not all of them have validity and authority, and none of the famous recitations [qira’at] have been narrated and quoted from the Prophet (PBUH) in a massive [mutawatir] manner and with a completely reliable document. Scholars of Quranic sciences have mentioned various causes and factors for differences in recitations [qira’at]. In this article, only the most important factor in order to limit the subject of research; i.e., the ijtihad and personal opinion of the reciters [qurra’] have been studied using the descriptive-analytical and critical methods. One of the aspects of the significance and necessity of this discussion is the correct inference [instinbat] of the jurists from the jurisprudential verses and also perceiving the interpretive points as some of those words have been recited in a different way. In the present study, the phenomenon of differences in recitations [qira’at] has been pathologically examined and the negative role of personal ijtihad of reciters [qurra’] in differences in recitations [qira’at] has been discussed both from the perspective of Muslim scholars and from the perspective of Régis Blachère. Then, the arguments of the pros and cons are mentioned as to whether the recitation [qira’t] of Hafs by A’sim can be an example of a single and common recitation [qira’t] among Muslims throughout the history of Islam. The results of research show that although the narrations of Hafs from A’sim have not been accepted by all Quranic scholars in terms of documents and there is no single consensus in this regard, but in any case, A’sim's recitation [qira’t], like other famous recitations [qira’at], is applicable to all people and is of great significanceScholars of Quranic sciences have mentioned various reasons and factors for differences in readings. In this article, only the most important factor, namely ijtihad and personal opinion of readers, has been examined using descriptive-analytical and critical methods.
One of the aspects of the importance and necessity of such a discussion is the correct inference of the jurists from the jurisprudential verses and also receiving interpretive points, some of whose words have been read differently.
In the present study, the phenomenon of differences in readings has been pathologized and the negative role of readers' personal ijtihad in differences in readings has been discussed both from the perspective of Muslim scholars and from the perspective of Reggie Blascher.
Then, the arguments of the proponents and the opponents are mentioned as to whether the recitation of Hafs by Asim is an example of a single and common recitation among Muslims throughout the history of Islam. Not all Quranic scholars have been included and there is no single consensus in this regard, but in any case, Asim's recitation, like other famous recitations, is applicable to all people and is of great importance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Recitation [Qira’t]
  • Source of Differences in Recitations [Qira’at]
  • Ijtihad of Reciters [Qurra’]
  • Hafs from A’sim
  1. ترجمه قرآن کریم، رضایی اصفهانی، محمدعلی و همکاران، ‌موسسه تحقیقاتی فرهنگی دارالذکر، قم: 1383ش.
  2. ابن أثیر، علی بن محمد، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، دارالفکر، بیروت: 1409 ق.
  3. ابن‌جزری، محمد بن محمد، النشر فی القرائات العشر، دارالفکر، بیروت: بی‌تا.
  4. ــــــ، غایة النهایة فی طبقات القراء، مکتبة ابن تیمیه، قاهره: 1932.
  5. ابن‌حنبل، احمد، مسند احمد بن حنبل، عالم الکتب، بیروت: 1419.
  6. ابن‌قتیبه دینوری، احمد بن داود، تأویل مشکل القرآن، دارالتراث، قاهره: 1393.
  7. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار صادر، بیروت: 1414 ق.
  8. ابوحیان اندلسی، محمد بن یوسف، البحر المحیط، تحقیق: عادل احمد عبد الموجود، دارالمعرفة، بیروت: 1422.
  9. بابایی، علی‌اکبر و دیگران، روش‌شناسی تفسیر قرآن، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1385.
  10. بدوی، عبدالرحمن، دایرة المعارف مستشرقان، ترجمه: صالح طباطبایی، انتشارات روزنه، تهران: 1377 ش.
  11. برقی احمد بن محمد، کتاب الرجال، انتشارات دانشگاه تهران، تهران: 1342.
  12. بلاشر، رژی، در آستانه قرآن، ترجمه: محمود رامیار، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران: چاپ ششم، 1378.
  13. بلاغی، محمدجواد، آلاء الرحمان فی تفسیر القرآن، بنیاد بعثت، قم: 1420.
  14. تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، مؤسسة النشر الاسلامی، تهران:1410 ق.
  15. جوان آراسته، حسین، درسنامه علوم قرآن، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، قم: 1377.
  16. حجتی، سید محمدباقر، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران: 1383.
  17. ــــــ؛ شریفی‌نسب، حامد، «ارزیابی سندی روایت حفص از قرائت عاصم»، مطالعات قرائت قرآن، شماره ۸، بهار و تابستان 1396.
  18. خوئی، سید ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، موسسه احیاء آثار الامام الخوئی، قم: 1418 ق.
  19. ذهبی، شمس‌الدین، معرفة القراء الکبار، مرکز البحوث الاسلامیه، استانبول: 1416.
  20. رامیار، محمود، تاریخ قرآن، امیرکبیر، تهران: 1362.
  21. زبیدی، سید محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، دارالفکر، بیروت: 1414.
  22. زرقانی، محمد بن عبدالعظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، دار احیاء التراث العربی، بیروت: بی‌تا.
  23. زرکشی، محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، دارالمعرفة، بیروت: 1410 ق.
  24. زمخشری، جار الله محمود بن عمر، الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل، دارالکتب العربی، بیروت: چاپ سوم، 1407ق.
  25. سبحانی، جعفر، مصادر الفقه الاسلامی، دارالأضواء، بیروت: 1419.
  26. سیوطی، جلال‌الدین، الاتقان فی علوم القرآن، دارالفکر، بیروت: 1416.
  27. شوشتری، قاضی نورالله، مجالس المؤمنین، انتشارات اسلامیة، تهران: 1377.
  28. صاحب المبانی؛ ابن عطیه، عبدالحق بن غالب، مقدمتان فی علوم القرآن، تصحیح: آرتور جفری، مکتبة الخانجی، مصر: 1954م.
  29. صبحی صالح، محمد، مباحث فی علوم القرآن، دار العلم للملایین، بیروت: 1972.
  30. صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، مکتبة آیت الله مرعشی، قم: 1404.
  31. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات ناصرخسرو، تهران: 1371.
  32. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، دار المعرفة، بیروت: 1412.
  33. طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات اسلام، تهران: 1378.
  34. عسقلانی، ابن‌حجر، تقریب التهذیب، الرشید، حلب: 1406.
  35. عسکری، سید مرتضی، القرآن الکریم و روایات المدرستین، مجمع العلمى الاسلامى تهران: 1416ق.
  36. علوی‌مهر، حسین؛ محمودی، اکبر، «بررسی معیار تشخیص قرائت صحیح قرآن و حجیت آن»، مجله مطالعات قرائت قرآن، دوره 5، شماره 8، بهار و تابستان 1396.
  37. فراء، یحیی بن زیاد، معانی القرآن، تحقیق: احمد یوسف نجاتی، دارالمصریة للتالیف والترجمه، مصر: 1403 ق.
  38. فضلی، عبدالهادی، القرائات القرآنیة، دارالقلم، بیروت: 1405.
  39. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دارالکتب الاسلامیة، تهران: 1363.
  40. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی احوال الرجال، آل‌البیتD، قم: 1427.
  41. معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم القرآن، موسسه النشر الاسلامی، قم: 1410.
  42. ــــــ، تلخیص التمهید، موسسه النشر الاسلامی، قم: 1428.
  43. ــــــ، علوم قرآنی، موسسه التمهید، قم: 1378.
  44. مکارم شیرازی، ناصر، أنوار الاصول، مدرسه امام علی بن ابیطالب، قم: 1428.
دوره 9، شماره 16
سال نهم، شماره شانزدهم، بهار و تابستان 1400 ش
شهریور 1400
صفحه 117-141
  • تاریخ دریافت: 20 آذر 1399
  • تاریخ بازنگری: 17 خرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 17 خرداد 1400