نقش قرآن در پایه‏ گذاری تجوید با بررسی اهداف پیدایش آن

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشـجوی دکتـری رشـته مدرسـی معـارف ،گـرایش قـرآن و متـون اسـلامی دانشـگاه معـارف اسـلامی قم(

2 استاد جامعه المصطفی العالمیه

چکیده

پیرامون پایه‏گذاری تجوید دیدگاه‏های متفاوت و در برخی موارد متضادی وجود دارد. از سویی برخی آن را به‌عنوان یک فن عام که اختصاصی به اسلام، قرآن و حدیث ندارد، قلمداد می‏کنند؛ از دیگر سو اندیشمندان قرآن‏پژوه آن را از معارف قرآن که تأثیر شایانی در فهم هر چه بیشتر معانی قرآن دارد، بیان می‏کنند. ازاین‌رو، این نوشتار پس از بررسی دیدگاه اندیشمندان پیرامون پایه‏گذاران و اهداف پیدایش تجوید، بیان و تحلیل سیر تکامل این دانش، اثبات پیدایش تجوید، پس از فروفرستادن قرآن کریم، در پی پاسخ به این پرسش بنیادین است که نقش مستقیم و غیرمستقیم قرآن در پیدایش و پایه‏گذاری تجوید چیست؟ روش این پژوهش تحلیلی ـ توصیفی است که با بررسی آیات قرآنی و سخنان معصومان (ع)، به پرسش اصلی پاسخ می‏دهد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد: نقش مستقیم قرآن در پیدایش تجوید عبارت‌اند از: ترغیب به رعایت آرامش و درنگ در قرائت؛ وفاق معنایی ترتیل و تجوید در قرآن؛ تجوید درآمد تدبر در آیات قرآنی؛ حق تلاوت و پیوند آن با فهم معانی قرآن؛ و دعوت قرآن به سرمشق‏گیری از هنجارهای رفتاری پیامبر (ص). نقش غیرمستقیم قرآن که با حجیت‏بخشی به حدیث و سنت معصومان (ع) حاصل می‏شود، عبارتند از: ارزش‏دهی به تعلیم و آموزش قرآن؛ تأکید بر ترتیل همراه با صدای نیکو؛ سفارش به یادگیری قرائت و تجوید؛ تبیین و تعریف ترتیل و تجوید. عوامل فوق به‌عنوان بازگوکننده میزان تأثیرگذاری قرآن در پایه‏گذاری تجوید است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The role of the Quran in the Founding Tajweeds science and its goals

نویسندگان [English]

  • Haitham boozar 1
  • mohamad ali rezaee 2
1 marafPHD Student of Quran and islamic Texts Qom islamic teachings university
2 Professor of Al-Mustafa international university
چکیده [English]

There are different and, in some cases, conflicting viewpoints concerning the founding of elocution [tajwid]. On the one hand, some consider it as a general art that is not specific to Islam, Quran, and Hadith; On the other hand, Quranic research scholars express it from the teachings of the Quran, which has a significant effect on the understanding of the meanings of the Quran as much as possible. Therefore, this article, after examining the viewpoints of thinkers concerning the founders and purposes of the establishing elocution [tajwid], expressing and analyzing the evolution of this science, proving the origin of elocution [tajwid], after revealing the Holy Quran, seeks to answer the fundamental question that what is the direct and indirect role of the Quran in the origin and founding of elocution [tajwid]. The method of this research is analytical-descriptive, which answers the main question by examining the Quranic verses and the sayings of the Infallible Ones [A.S]. The results of the research indicate that the direct role of the Quran in the emergence of elocution [tajwid] are: encouraging to observe calmness in recitation [qira’t]; semantic harmony of tartil and elocution [tajwid] in the Quran; elocution [tajwid] as the preface of contemplation in Quranic verses; the right to recite and link it to understanding the meanings of the Quran; and inviting the Qur'an to follow the role-models of the behavioral norms of the Prophet (P). The indirect role of the Quran, which is achieved by authorizing the hadith and tradition [sunnat] of the Infallible Ones (A.S), are: valuing the teaching and learning of the Quran; emphasis on tartil with a good voice; command to learn recitation [qira’t] and elocution [tajwid]; explanation and definition of tartil and elocution [tajwid]. The above factors as an indicator of the effectiveness of the Quran in establishing elocution [tajwid].

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Role of Quran
  • Goals of Elocution Tajwid
  • History of science

مراجع

  1. ترجمه قرآن، رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران، نخستین ترجمه گروهی قرآن کریم، قم: دار الذکر، 1384ش.
  2. ابن الجزری، محمد بن محمد، النشر فی القرائات العشر، دار الکتب العلمیه، بیروت: بی‏تا.
  3. ــــــ، التمهید فی علم التجوید، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1421 ق.
  4. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، دارالکتب العلمیه، بیروت: 1419 ق.
  5. ابن‏حنبل، احمد، مسند احمد ابن حنبل، مؤسسة الرسالة، بیروت: 1416 ق.
  6. ابن‏ماجه، محمد بن یزید، ابن‏ماجه، دار‏الجیل، بیروت: 1418 ق.
  7. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار صادر، بیروت: بی‏تا.
  8. ابوداوود، سلیمان ابن اشعث، سنن ابی داوود، دار الحدیث، مصر: 1420 ق.
  9. ابوعاصی، محمد سالم، علوم القرآن عند الشاطبی، دارالبصائر، القاهره: 1426.
  10. آملی، حیدر بن ‏علی، تفسیر المحیط الأعظم و البحر الخضم فی تأویل کتاب‏الله العزیر المحکم، نور علی نور، قم: چاپ سوم، 1422 ق.
  11. الجریسی، محمد مکی نصر، نهایة القول المفید فی علم تجوید القرآن المجید، دار الکتب العلمیه، بیروت: 1423 ق.
  12. حاجی خلیفه، کشف الظنون، دار إحیاء التراث العربی، بیروت: بی‏تا.
  13.  حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، مؤسسة آل‏البیتD، قم: 1409 ق.
  14. حوَّی، سعید، الاساس فی التفسیر، دار السلام، قاهره: 1424 ق.
  15. خمینی، مصطفی، تفسیر القرآن الکریم، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران: 1418ق.
  16. خیاطه، عبداللطیف، التبیان فی تجوید القرآن، دارالتراث، الکویت: 1409 ق.
  17. الدانی، عثمان بن سعید، التحدید فی الاتقان و التجوید، دار عمار، عمان: 1421 ق.
  18. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، دار القلم، بیروت: بی‏تا.
  19.  رضایی اصفهانی، محمدعلی، تفسیر قرآن مهر، پژوهش‏های تفسیر و علوم قرآن، قم: 1387ش.
  20. زراری، عبدالودود، مدخل الی علم التجوید، دارالعربیة، اردن: 1985 م.
  21. الزرکشی، محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، دار المعرفه، بیروت: 1410 ق.
  22. سیبویه، عمرو بن عثمان، الکتاب، مکتبة الخانجی، قاهره: بی‏تا.
  23. سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، دار الکتاب العربی، بیروت: 1421 ق.
  24. شمس، مرادعلی، پژوهشی پیرامون تاریخ علم تجوید، انتشارات قدیانی، تهران: 1380 ش.
  25. صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة، فرهنگ اسلامی، قم: 1406 ق.
  26. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت: 1390 ش. ــــــ، قرآن در اسلام، دار الکتب الاسلامیه، تهران: 1353 ش.
  27. طوسی، محمد بن حسن ابن علی ابن حسن، رجال الطوسی، بی‏جا: بی‏تا.
  28. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، ناصر خسرو، تهران: 1372 ش.
  29. عاملی، السید جعفر مرتضی، الصحیح من سیره النبی الاعظم، دار الهادی للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت: 1415 ق.
  30. فخر رازی، محمد بن عمر، تفسیرمفاتح الغیب، دار إحیاء التراث العربی، بیروت: 1420.
  31. فراهیدی، احمد ابن خلیل، العین، نشر هجرت، قم: بی‏تا.
  32. فضل الله، محمدحسین، من وحی القرآن، دار الملاک، بیروت: 1419.
  33. قدوری، حمد، ابحاث فی علم التجوید، دار عمار للنشر و التوزیع، عمان: 1422 ق.
  34. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، ناصر خسرو، تهران: 1364 ش.
  35. قنحاوی، محمد الصادق، البرهان فی تجوید القرآن، بی‏جا: بی‏تا.
  36. کاشانی، محمد ‏بن ‏شاه ‏مرتضی، تفسیر الصافی، مکتبة الصدر، تهران: 1415 ق.
  37. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، دار الکتب الاسلامیه، تهران: 1407 ق.
  38. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، دار إحیاء التراث العربی، بیروت: 1403 ق.
  39. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، دار الکتب العلمیه، بیروت: بی‏تا.
  40. مظلومی، رجبعلی، پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی، نشر آفاق، تهران: 1403 ق.
  41. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیرنمونه، دار الکتب الاسلامیه، تهران: 1371 ش.
  42. موسوی بلده، سید محسن، حلیة القرآن، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران: 1378 ش.
  43. میبدی، احمد بن محمد، کشف الأسرار و عدة الأبرار، امیر کبیر، تهران: 1371 ش.

یاقوت حموی، ابوعبدالله شهاب الدین، دار الغرب الاسلامی، بیروت: 1417 ق.

مطالعات قرائت قرآن
دوره 9، شماره 16
سال نهم، شماره شانزدهم، بهار و تابستان 1400 ش
شهریور 1400
صفحه 142-168

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 اسفند 1399
  • تاریخ بازنگری: 14 اردیبهشت 1400
  • تاریخ پذیرش: 13 تیر 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار