مبانی قرائی در تفسیر التبیان شیخ طوسی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی سطح چهار علوم و فنون قرائات جامعه المصطفی العالمیه

2 استادیار جامعة المصطفی العالمیة،قم،ایران

چکیده

بحث مبانی قرائی تفسیر از مسائل مهم دانش قرائات و دانش تفسیر است که از دیرباز موردتوجه علماء و دانشمندان هر دو علم قرارگرفته است. مفسران قرآن کریم قبل از ورود به تفسیر ناگزیر باید در این زمینه نیز به یک یا چند مبنا برسند و تفسیر را بر اساس آن بنیان نمایند. روش تحقیق در مقاله حاضر توصیفی ـ تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای است. هرچند شیخ طوسی قرائت را به قرائات رایج روا می‌داند؛ اصل گوناگون قرائت را در قرآن از اصحاب نبی مکرمJ، قراء سبعه و دیگر قاریان قبول می‌کند. بر اساس بررسی در تفسیر التبیان شیخ طوسی بر پایه چهار ملاک، قرائت معتبر را از نامعتبر می‌داند. شیخ طوسی تنها آن قرائتی را می‌پذیرد که با قواعد و اصول قطعی و مسلم لغت، نحو عربی و صرف سازگار باشد و قرائتی که با این قواعد سازگار نباشد؛ مردود است و قرائت شاذ را نمی‌پذیرد و اگر قرائت مخصوص که بر اساس احادیث معتبر مورد نهی معصومینD قرارگرفته باشد، آن هم بدون شک نامعتبر و ناروا خواهد بود. قرائت مخالف خط مصحف مرسوم نامعتبر است و تلاوت قرآن کریم به چنین گونه قرائت‌هایی صحیح نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Foundations of Recitation [Qira’t] in Sheikh Tusi's Exegesis of Al-Tibyan [= Clarification]

نویسندگان [English]

  • Mohammad Shafi dar 1
  • Mohammad Amini Tehrani 2
1 Student of level 4 Qiraat to skills and studies, Al-Mustafa international university
2 Assistant Professor, Al-Mustafa International University,Qom,Iran
چکیده [English]

The topic of the foundations of recitation [qira’t] in exegesis is one of the important issues of the sciences of recitations [qira’at] and interpretation, which has been one of the concerns of scholars and specialists of both sciences for a long time ago. Before starting exegesis, the interpreters of the Holy Quran inevitably must also choose one or more bases in this regard and base their exegeses on it/them. The research method in this article is descriptive-analytical using library resources/desk research. However, Sheikh Tusi considers recitations [qira’t] to be the prevalent recitations [qira’at]. Same like, he accepts the basic diversity of recitation [qira’t] in the Quran from the companions of the Holy Prophet (P); the seven reciters [qurra’] and other reciters. Based on the studying Sheikh Tusi's exegesis of Al-Tibyan [= Clarification] based on four criteria, he separates the valid recitations [qira’at] from the invalid ones. Sheikh Tusi accepts only those recitations [qira’at] that are compatible with the definite rules and principles of the Arabic language, syntax, and morphology, and recitations [qira’at] that are not compatible with these rules are rejected. So, he does not accept the irregular [shazz] recitation [qira’t]. Same as if a specific recitation [qira’t] forbidden by the authentic hadiths of Infallible Ones (A.S), it will undoubtedly be invalid and inaccurate and reading [tilawat] Quran on the base of such recitations [qira’at] is not permitted.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Tafsir
  • recitation
  • Basics of Tafsir recitation
  • Sheikh Tusi
  • Al-Tibyan Fi Tafsir Al-Quran
  1. ترجمه قرآن کریم، رضایی اصفهانی، محمدعلی، ‌موسسه تحقیقاتی فرهنگی دارالذکر، قم: 1383 ش.
  2. ابن‌الجزری، ابوالخیر محمد بن محمد الدمشقی، النشر فی قرائات العشر، دار الکتب العلمیه، بیروت: بی‌تا.
  3. ابن‌فارس، ابوالحسین زکریا، معجم مقائیس اللغه، دفتر تبلیغات اسلامى، قم: 1404 ق.
  4. ابن‌مجاهد، أبوبکر أحمد بن موسى، السبعة فی القرائات، تحقیق: شوقی ضیف، دارالمعارف، قاهرة: 1400 ق.
  5. البلاغی، محمدجواد بن حسن، آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، بعثت، تهران: ۱۴۲۰ ق.
  6. البناء، احمد بن محمد دمیاطی، اتحاف فضلاء البشر فی القرائات الاربعة عشر، دارالکتب العلمیه، بیروت: 1427 ق.
  7. تهانوى فاروقی، محمدعلی، کشاف اصطلاحات الفنون، به تحقیق: عبدالبدیع لطفی، وزارة الثقافه، قاهره: 1963 م.
  8. خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بی‌جا: چاپ پنجم، 1413‌ق.
  9. الدوسری، عبدالله بن برجس، اثر اختلاف القراءات فی الاحکام الفقهیه، الدوسری، دارالهدی النبوی، مصر: ۱۴۲۶ ق.
  10. دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، مؤسسه لغت‌نامه و دانشگاه تهران، تهران: ۱۳۷۳ ش.
  11. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، انتشارات مرتضوی، تهران: 1375ش.
  12. رجبی، محمود، روش تفسیر قرآن، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، قم: 1383.
  13. زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، محققان: یوسف عبدالرحمن مرعشلی، جمال حمدی ذهبی و ابراهیم عبدالله کردی، دارالمعرفه، بیروت: چاپ دوم، 1415 ق.
  14. زنجانی، ابوعبدالله، تاریخ القرآن، منظمة الاعلام السلامی، تهران: ۱۴۰۴ ق.
  15. السبزواری، ملا هادی، شرح منظومة، به کوشش: حسن حسن‌زاده آملی، ناب، تهران: ۱۴۱۷ق.
  16. طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن، جوامع الجامع، ترجمه: احمد امیری شادمهری، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، مشهد: 1374 ش.
  17. ــــــ، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح: ابوالحسن شعرانی، کتاب‌فروشی اسلامیه، تهران: بی‌تا.
  18. طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن، دارالمعرفه، بیروت: 1412 ق.
  19. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، داراحیاء التراث العربی، بیروت: بی‌تا.
  20. ــــــ، منهج الشیخ الطوسی، تحقیق: کاصد یاسر الزیدی، بیت‌الحکمه، بغداد: 2004 م.
  21. طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات اسلام، تهران: چاپ دوم، 1378 ش.
  22. عسکری، مرتضی، القرآن الکریم و روایات المدرسین، مجمع العلمی الاسلامی، تهران: چاپ دوم، 1416 ق.
  23. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، نشر هجرت، قم: چاپ دوم، 1410 ق.
  24. کریمی‌نیا، مرتضی، «اختلاف قرائت یا تحریف قرآن: نگاهی به نقل روایات شیعه در تفسیر تبیان»، مجله علوم حدیث، سال یازدهم، شماره پیاپی 40. 1385 ش.
  25. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، موسسه الوفاء، بیروت: چاپ دوم، 1403 ق.

معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم القرآن، ترجمه: ابومحمد وکیلی، تحت عنوان: آموزش علوم قرآن، سازمان تبلیغات اسلامى، بی‌جا: 1374