واکاوی وبررسی اختلاف قرائات سبع در سوره یس

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه خوارزمی(

2 دانش پژوه سطح 4تفسیر تطبیقی مجتمع آموزش علوم اسلامی کوثر

چکیده

قرآن کلام وحی و معجزه جاوید پیامبر اسلامJ است که عدم تحریف آن از اعتقادات مسلم مسلمانان است؛ در این میان به دلیل وجود لهجه­های خاص زبان عربی، اختلاف­هایی در شیوه قرائت، تجوید و نگارش پیش آمده است. هفت نفر از قراء در نیمه قرن دوم هجری قمری به‌عنوان قاریان متخصص و ماهر شهرت یافتند که هرکدام از آن‌ها دارای دو راوی بودند. تنها قرائتی که در طبقه سوم قاریان قرآن دارای سند صحیح و متواتر میان مسلمانان متداول بود، قرائت حفص از عاصم است. ازاین‌رو اختلاف قرائات و روشن شدن حقائق آن از اهمیت ویژه‌ای‌ برخوردار‌است. با بررسی اختلاف قرائت در واژگان قرآنی، به تأثیر یا عدم تأثیر این قرائت‌ها در معنای قرآن پی برده می‌شود. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی در خصوص اختلاف قرائات سوره یس ـ دارای 83 آیه ـ می‌پردازد. یافته­های پژوهش نشان می‌دهد: 28 مورد اختلاف قرائت در سوره یس وجود دارد که 22 واژه آن بدون تأثیر در معنا و 6 واژه آن در معنا تأثیرگذار است که غالب این موارد مربوط به حوزه مقوله­های صرفی است؛ همچنین مشخص گردید، این اختلافات تأثیر بسزایی در خوانش و درک محتوای آیات ایجاد نکرده و سازگاریِ مناسبی با ساختارهای زبان عربی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis and consideration of the differences the seven recitations on Yasin surah

نویسندگان [English]

  • ali Asvadi 1
  • Fatemeh Asbaghi 2
1 Assistant professor of Kharazmi University
2 Student of Level 4 comparative interpretation of kuthar training islamic studies complex
چکیده [English]

The Qur'an is the word of revelation and the eternal miracle of the Prophet of Islam (peace and blessings of Allaah be upon him) and its non-distortion is one of the certain beliefs of Muslims.
But in the meantime, due to certain accents in Arabic, there were differences in the way of reading, reciting and writing.
In the middle of the second century AH, seven readers became known as experts and skilled, each of whom had two narrators.
The only recitation that is common among Muslims in the third class of Quran reciters has a correct and consistent document is the recitation of Hafs from Asim.
Then,the difference between the readings and the clarification of its facts is of special importance.
By examining the differences in readings in Quranic words, the effect or non-effect of these readings on the meaning of the Quran is realized.
This research has dealt with a descriptive-analytical approach regarding the difference in readings of  Yasin Surah which has 83 verses and the findings of this study indicate that out of 28 cases of differences in readings in  Yasin Surah , 22 words have no effect on the meaning and 6 words is effective in the sense that most of these cases are in the realm of morphological categories;
It was also found that despite these differences, it does not have a significant effect on reading and understanding the content of the verses and has a good compatibility with the structures of the Arabic language.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • difference of readings
  • semantic effect
  • Surah Yasin
  • readings of seven
  1. قرآن کریم، ترجمه محمدمهدى فولادوند، تحقیق: هیئت علمى دارالقرآن الکریم، انتشارات دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى‏، تهران‏: چاپ سوم، 1418 ق.
  2. ابن جزری، محمد بن محمد، النشر فی قرائات العشر، دارالکتب العلمیة، بیروت: 1418 ق.
  3. ــــــ، منجد المقرئین و مرشد الطالبین، دارالکتب العلمیة، بیروت: 1420 ق.
  4. ابن زنجلۀ، عبدالرحمن، حجۀ القرءات، مؤسسۀ الرسالۀ، بیروت: چاپ چهارم، 1404 ق.
  5. ابن‌بابویه قمی، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ترجمه: ابراهیم محدث بندرریگی، نشر اخلاق، قم: 1378 ش.
  6. ــــــ، الخصال، مؤسسه نشر اسلامی، قم: 1403 ق.
  7. استادی، کاظم، «ارتباط اختلاف قرائات با تحریف قرآن»، پژوهش‌های قرآنی، شماره 74، 1394 ش.
  8. ابن‏عاشور، محمدطاهر، تفسیر التحریر و التنویر، مؤسسة التاریخ العربی‏، بیروت: 1420 ق‏.
  9. ابوعبیده، معمر بن مثنى، مجاز القرآن‏، مکتبة الخانجی‏، قاهره: 1381 ق.
  10. الشرطونی، رشید، مبادی العربیه (قسمت نحو)، تهیه و تنظیم: حمید محمدی، مرکز نشر هاجر، قم: 1387 ش.
  11. بیگلری، حسن، سر البیان فی علم القرآن با تجوید کامل استدلالی، نشر سنایی، تهران: 1366 ش.
  12. بهارزاده، پروین، «روایت حفص از قرائت عامی و دلایل ترجیح آن»، مجله بینات، سال سوم، شماره 12، 1375.
  13. ثعلبى، احمد بن محمد، الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی‏، محقق: ابومحمد ابن‌عاشور، دارإحیاء التراث العربی‏، بیروت: 1422 ق‏.
  14. حر عاملی‌، محمد بن حسن‌، وسائل ‌الشیعة الی تحصیل مسائل ‌الشریعه‌، کتابفروشی اسلامیه‌، تهران‌: 1403 ق.
  15. حویزى، عبد على بن جمعه، تفسیر نور الثقلین‏، مصحح: هاشم رسولى، اسماعیلیان‏، قم‏: چاپ چهارم، 1415 ق‏.
  16. حسن‌زاده آملی، حسن، قرآن هرگز تحریف نشد، مترجم: عبدالعلی محمدی شاهرودی، انتشارات قیام، قم: 1371 ش.
  17. حبیبی، علی؛ شهیدی، محمدرضا، روان‌خوانی و تجوید قرآن کریم، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، تهران: 1394 ش.
  18. خرمشاهی، بهاء‌الدین، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، نشر دوستان، تهران: چاپ چهارم، 1393 ش.
  19. ــــــ، قرآن کریم (همراه با ترجمه، توضیحات، واژه‌نامه)، ویراستاران: مسعود کریمی‌نیا، مسعود انصاری، نشر نیلوفر، تهران: 1376 ش.
  20. خازن، على بن محمد، تفسیر الخازن المسمى لباب التأویل فی معانی التنزیل‏، مصحح: عبدالسلام محمد على شاهین،  دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون‏، بیروت: 1415ق‏.
  21. خطیب، عبداللطیف، معجم القرائات، دار سعدالدین للطباعۀ و النشر، دمشق: ۱۴۲۲ ق.
  22. دستغیب شیرازی، سید عبدالحسین، قلب قرآن (تفسیر سوره مبارکه یس)، انتشارات صبا، تهران: 1361 ش.
  23. رضایى اصفهانى، محمدعلى‏، تفسیر قرآن مهر، پژوهش­هاى تفسیر و علوم قرآن‏، قم: 1387ش‏.
  24. زرکشى، محمد بن بهادر، البرهان فى علوم القرآن‏، محقق: جمال حمدى ذهبى ‏ و دیگران، دارالمعرفة، بیروت: 1410 ق‏.
  25. زرقانى، محمد عبدالعظیم‏، مناهل العرفان فى علوم القرآن‏، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت: بی­تا.
  26. زبیدى، ماجد ناصر، التیسیر فی التفسیر للقرآن بروایة أهل‌البیتD، دار المحجة البیضاء، بیروت: 1428 ق‏.
  27. زمخشرى، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل‏، تحقیق: حسین احمد، مصطفى‏، دار الکتاب العربی‏، بیروت: چاپ سوم، 1407 ق.
  28. سیوطى، عبدالرحمن بن ابى‏بکر، الاتقان فى علوم القرآن‏، ترجمه: مهدى حائرى قزوینى، نشر امیرکبیر، تهران: چاپ سوم، 1380 ش.‏
  29. ــــــ، الدر المنثور فى التفسیر بالماثور، کتابخانه عمومى حضرت آیت‌الله‌العظمى مرعشى نجفى، قم: 1404 ق‏.
  30. شیخ‌الاسلامی، جعفر، آشنایی با سوره‌های قرآن، پیام آزادی، تهران: چاپ ششم، 1385 ش.
  31. شیخ بهایی، محمد بن حسین، مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلۀ، آقاجمال خوانساری، بی­جا: دبیرخانه کنگره آقا حسین خوانساری، 1378 ش.
  32. صالح سامرایی، فاضل، معانی النحو، انتشارات نظری، تهران: 1395 ش.
  33. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان فی التفسیر القرآن، ترجمه هاشم رسولی، ناصرخسرو، تهران: چاپ سوم، 1372 ش.
  34. طبرى، محمد بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن، دار المعرفة، بیروت: 1412 ق.‏
  35. طوسى، محمد بن حسن‏، التبیان فی تفسیر القرآن‏، مصحح: احمد حبیب عاملى‏، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت: بی­تا.
  36. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم: چاپ پنجم، 1417 ق.
  37. عبداللهیان، محمد، قلب قرآن؛ آشنایی با فضیلت و عظمت سوره مبارکه یس، انتشارات مؤسسه معارف اسلامی امام رضاA، قم: چاپ هفتم، 1389 ش.
  38. فخر رازى، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت: چاپ سوم، 1420 ق.‏
  39. فراء، یحیى بن زیاد، معانى القرآن، محققان: محمدعلى نجار‏، احمد یوسف نجاتى‏، الهیئة المصریة العامة للکتاب‏، قاهره: چاپ دوم، 1980 م‏.
  40. قمى مشهدى، محمد بن محمدرضا، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب‏، محقق: حسین درگاهى، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، تهران: 1368 ش‏.
  41. قرشى بنابى، على‏اکبر، قاموس قرآن‏، دارالکتب الإسلامیة، تهران: چاپ ششم، 1371 ش‏.
  42. کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح، محقق: حسین اعلمی، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت: 1414 ق.
  43. کلینی، محمدبن یعقوب، اصول کافی، ترجمه و شرح فارسی: محمدباقر، کمره‌ای، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، تهران: ۱۴۲۱ ق.
  44. کاشانى، فتح‏الله بن ­شکرالله، منهج الصادقین فی إلزام المخالفین‏، کتابفروشى اسلامیه‏، تهران: بی­تا.
  45. مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهارD، تحقیق: محمدباقر محمودى، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت: بی­تا.
  46. مکارم شیرازى، ناصر، جمعى از نویسندگان، تفسیر نمونه‏، دارالکتب الإسلامیة، تهران: چاپ دهم، 1371 ش.‏
  47. معارف، مجید، پرسش و پاسخ‌هایی در شناخت تاریخ و علوم قرآنی، کویر، تهران: 1399ش.
  48. معرفت، محمدهادى، التمهید فی علوم القرآن‏، مرکز مدیریت‏ حوزه علمیه قم، قم: چاپ سوم، 1410 ق‏.
  49. مکى بن حموش‏، مشکل اعراب القرآن‏، تحقیق: یاسین محمد سواس، دار الیمامة، بیروت: چاپ سوم، 1423 ق‏.
  50. ــــــ، الکشف عن وجوه القرائات و عللها و حججها، تحقیق: محی‌الدین رمضان، مؤسسۀ الرسالۀ، تهران: 1407 ق.
  51. نحاس، احمد بن محمد، اعراب القرآن، دارالکتب العلمیة، بیروت: 1421 ق‏.
دوره 9، شماره 16
سال نهم، شماره شانزدهم، بهار و تابستان 1400 ش
شهریور 1400
صفحه 268-302
  • تاریخ دریافت: 01 دی 1399
  • تاریخ بازنگری: 30 اردیبهشت 1400
  • تاریخ پذیرش: 30 اردیبهشت 1400