روش‌شناسی آموزش قرآن کریم و تعالیم دینی به کودکان در گام‌دوم انقلاب اسلامی با تأکید بر سیره پیامبر و اهل‌بیت

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه فرهنگیان استان قم

چکیده

آموزش از اساسی‌ترین کارکردهای هر نظام آموزشی است که یادگیری محصول فرایند نهایی آن است و تغییراتی را در ساخت شناخت، گرایش و توانش یادگیرندگان ایجاد می‌کند. ازآنجاکه آیین مقدس اسلام نظامی هدایت‌گر است، دربردارنده متعالی‌ترین بینش‌ها، نگرش‌ها، نیازمندی‌های هدایتی و عوامل تعالی و انحطاط حیات دنیوی و اخروی انسان است. با توجه به رسالت انبیاء و اولیای الهی در هدایت بشر، شکوفاسازی خرد و قدرت‌بخشیدن به اراده انسان برای وصول به کمال و سعادت دنیوی و اخروی، نخستین گام اشاعه قرآن و تربیت دینی در سیره پیامبرJ و اهل‌بیتD تبلوریافته است. این جستار بر اساس روح کمال‌طلبی و نیاز فطری افراد بشر برای تأسی و پیروی از الگویی برتر و منطبق نمودن امور مختلف زندگی با اسوه‌ها از یک‌سو و از دیگر سو با عنایت به آیات و روایات اسلامی در معرفی رسول خداJ و خاندان عصمت و طهارتD به‌عنوان برترین الگو برای تأسی بشر، تلاش می‌کند با روش توصیفی- تحلیلی و بهره‌گیری از منابع مکتوب کتابخانه‌ای، روش‌های ایشان در آموزش و یادگیری قرآن و تعالیم دینی به کودکان را در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی ترسیم کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که آموزش اقراءمحور، الگومحور، بازی‌محور، تشویق‌محور، تمرین‌محور و انگیزه‌محور، از مهمترین شیوه‌های آموزش قرآن و تعالیم دینی به کودکان در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی با تکیه بر سیره پیامبرJ و اهل‌بیتD است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Methodology of Teaching the Quran and Religious Teachings to Children in the Declaration of the Second Step Emphasizing on the Conduct (Sirah) of the Prophet (PBUH) and the Ahl al-Bayt (A.S

نویسنده [English]

  • zeinab tayyebi
Assistant Professor Farhangian University of Qom Province
چکیده [English]

Education is one of the most basic functions of any educational system that learning is the product of its final process and makes changes in the construction of knowledge, orientation and ability of learners. Since the sacred religion of Islam is a guiding system, it contains the highest transcendent insights, attitudes, guidance needs, and the factors of transcendence and degeneration of human life in this world and the Hereafter. According to the mission of the prophets and saints in guiding mankind, flourishing wisdom and empowering the human will to achieve perfection and happiness in this world and the Hereafter, the first step of preaching the Quran and religious education is elaborated in the life of the Prophet of the Ahl al-Bayt. This research is based on the spirit of perfectionism and the innate need of human beings to establish and follow a superior model and to adapt various matters of life to models on the one hand and on the other hand with reference to Quranic verses and Islamic narrations in introducing the Messenger of God (PBUH) and the family of infallibility and purity (A.S) as the supreme model for the establishment of human beings, tries to describe their methods in the teaching and learning the Quran and religious teachings to children in the declaration of the second step of the Islamic Revolution by descriptive-analytical method and using written library resources. Findings indicate that reading-oriented, pattern-oriented, game-oriented, encouragement-oriented, practice-oriented and motivation-oriented education is one of the most important methods of teaching the Quran and religious teachings to children in the declaration of the second step of the Islamic Revolution based on the conduct (sirah) of Prophet and Ahl al-Bayt (A.S).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Methodology
  • Teaching the Holy Quran
  • The Prophet (PBUH)
  • Ahl al-Bayt (A.S)
  • The Declaration of the Second Step of the Islamic Revolution
  1. قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی،1380ش.
  2. ابن‌ابی‌الحدید، عزالدین بن عبدالحمید بن هبه الله، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر: دار احیاء الکتب العربیه،1378ق.
  3. ابن‌بابویه قمی [شیخ صدوق]، محمد بن علی، خصال شیخ صدوق، ترجمه: محمد باقر کمرهای، تهران: کتابچی، 1377ش.
  4. ــــــ، عیون أخبار الرضا، تهران: انتشارات جهان، 1378ش.
  5. ــــــ، علل الشرایع، قم: مکتبة الداوری، بی‌تا.
  6. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، ترجمه: صادق حسن‌زاده، قم: انتشارات آل علی،1382ش.
  7. ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، تصحیح: سید هاشم رسولی محلاتی و محمد حسین آشتیانی، قم: علامه، بی‌تا.
  8. أبی‌شامه مقدسی، شهاب الدین عبدالرحمن بن اسماعیل، المرشد الوجیز الی علم تتعلق بالکتاب العزیز، بیروت: دارالکتب العلمیه، بی‌تا.
  9. ابن‌هشام، ابومحمد عبدالملک، السیرة النبویة، به کوشش عمر عبدالسلام تدمری، بیروت: دارالکتب العربی، چاپ پنجم،1416ق.
  10. بحرانی، هاشم بن سلیمان، حلیه الأبرار فی أحوال آل محمد والأئمه الأطهار ، تحقیق: غلامرضا مولانا بروجردی، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه، بی‌تا.
  11. بخاری، ابوعبدالله محمد بن اسماعیل، الجامع الصحیح، بیروت: دار طوق النجاة للطباعة والنشر والتوزیع،1422ق.
  12. بهشتی، محمد و دیگران، آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، تهران: سمت،1379ش.
  13. ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، قاهره: دارالحدیث، بی‌تا.
  14. حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت: المکتبه العصریه، بی‌تا.
  15. حرعاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسایل الشیعه الی تحصیل مسایل الشریعه، تحقیق: محمدرضا حسینی جلالی، قم: مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث،1416ق.
  16. حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، تصحیح: سید هاشم رسولی محلاتی، قم: اسماعیلیان،1415ق.
  17. حسینی خامنه‌ای، سید علی، بیانیه گام دوم انقلاب خطاب به ملت ایران، تهران: معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه،1397ش.
  18. خوش‌منش، ابوالفضل، تحقیقی در ابعاد مسأله حمل قرآن کریم، تهران: دانشگاه امام صادقA، 1378 ش.
  19. دشتی، محمد، نهج الحیاه، قم: مؤسسه تحقیقات امیرالمؤمنین، قم، 1373 ش.
  20. دفتر همکارى حوزه و دانشگاه، روان‏شناسى رشد، تهران: سمت، 1374 ش.
  21. زرقانی، محمد عبدالعظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  22. سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی، راهنمای معلم آموزش قرآن اول دبستان، تهران: وزارت آموزش و پرورش، چاپ دوم،1396 ش.
  23. سخاوی، علی بن محمد، جمال القرّاء و کمال الإقراء، بیروت: مؤسسه الکتب الثفافیه، 1419 ق.
  24. سلطانی رنانی، سید مهدی، «آموزش و ترویج قرآن در سیره پیامبر»، بینات، شماره 53، 1385ش.
  25. سیف، سوسن و دیگران، روانشناسی رشد 1، تهران: وزارت برنامه و بودجه، 1364ش.
  26. شبر، عبدالله، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح: حامد حفنی داود، قم: دارالهجرة، بی‌تا.
  27. شریف رضی، نهج البلاغه، ترجمه: محمد دشتی، قم: مشهور، چاپ سیزدهم،1380ش.
  28. شهید ثانی، زین‌ الدین بن علی، منیة المرید فی أدب المفید و المستفید، تحقیق: رضا مختاری، قم: مکتب الاعلام الاسلامیه، بی‌تا.
  29. شیخ بهایی، محمد بن حسین، مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلة من الواجبات و المستحبات و الآداب، قم: الشریف الرضی، بی‌تا.
  30. صدر، سید محمدباقر، دروس فی علم الاصول، بیروت: دار الکتاب لبنانی،1978م.
  31. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم،1379ش.
  32. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، 1972 م.
  33. طبری، محمد بن جریر جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی،1421ق.
  34. طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تصحیح: علی اکبر غفاری، تهران: صدوق،1417ق.
  35. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر صافی، تصحیح: حسین أعلمی، تهران: مکتبة الصدر،1373ش.
  36. فیروزآبادی، سید مرتضی، فضایل الخمسة من الصحاح الستّه، تهران: دارالکتب الاسلامیه،1392ق.
  37. قشیری نیشابوری، مسلم بن حجّاج، الجامع الصحیح، تصحیح محمد فؤاد عبدالباقی، قاهره: دارالحدیث،1412ق.
  38. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیة،1407ق.
  39. کنانی، محمد بن جماعه، تذکره السامع و المتکلم فی أدب العالم و المتعلم، تحقیق: سید محمدهاشم ندوی، بیروت: دار الکتب العلمیه، بی‌تا.
  40. متقی هندى، حسام‏الدین، کنز العمال فی سنین الاقوال و الافعال، تحقیق: محمود عمر دمیاطی، بیروت: دار الکتب العلمیه، 1419 ق.
  41. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبارالائمه الاطهار ، بیروت: موسسه الوفاء،1403 ق.
  42. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، قم: دارالحدیث، 1384 ش.
  43. مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه للامام علی بن ابی طالبA، قم: انصاریان، 1384ش.
  44. نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل قم: مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، 1408ق.
دوره 9، شماره 17
سال نهم، شماره هفدهم، پاییز و زمستان 1400
اسفند 1400
صفحه 87-1158
  • تاریخ دریافت: 22 شهریور 1399
  • تاریخ بازنگری: 07 خرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 12 مهر 1400