بررسی تطبیقی اختلاف قراءات سبع در تفسیر سوره انبیاء

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش پژوه سطح4 مجتمع علوم اسلامی کوثر

2 استادیار دانشگاه علوم و معارف

چکیده

یکی از ضرورت ها در تفسیر صحیح آیات قرآن کریم، تسلط بر علوم قرآن و قواعد تفسیر است. در میان علوم قرآن، اولین علمی که تکون یافت علم قرائتلفاظ قرآن بود. در علم قرائت علاوه بر اصول و قواعد قرائت؛ اشکال مختلف قرائت کلمات نیز بررسی می­شود، تا با توجه به ساختار کلام و سیاق جمله و سازگاری در معنا و مفهوم بهترین و صحیح­ترین قرائت صورت پذیرد. لذا با توجه به اهمیت  بسیار و تأثیر علم قرائت بر فهم صحیح آیات در این مقاله نگارنده بر آن است بر اساس گردآوری داده­ها و روش تحلیلی - توصیفی به بررسی موارد اختلاف قرائات سوره مبارکه انبیاء از منظر مفسران شیعه و اهل سنت پرداخته تا با طراحی رهیافت جدید با توجه به قرائت­های مختلف، تفسیری دقیق­تر از آیات قرآن ارائه دهد. در این مقاله با بررسی اختلاف قرائات سوره مبارکه انبیاء دانسته شد که در این سوره 21 آیه دارای اختلاف قرائت هستند که 14 مورد آن در معنای آیه مؤثر بوده و 7 مورد آن تغییر در معنا ایجاد نمی­کند، البته در نهایت مفهوم یکسانی را از آیه می­رساند و تنها در حد تغییراتی بسیار جزئی است. پس به طور کلی اختلاف قرائات در حد تغییراتی مانند مبالغه، تأکید، اعراب و یا اختلاف در کیفیت قرائت از لحاظ اماله، فتح، ادغام، تفخیم، ترقیق ، اظهار است که بررسی سیاق آیات، توجه به قواعد ادبیات عرب، سازگاری معنایی و انسجام در الفاظ، می­تواند محقق را در فهم تفسیر صحیح آیات یاری رساند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Differences on Seven Recitations (Qira’at Sab’) in the Interpretation of Surah Anbiya

نویسندگان [English]

  • Maleeha Khuda Bandelu 1
  • ali qazanfari 2
1 Candidate of Level 4 (Ph.D.), Kawsar Islamic Sciences Center (Corresponding Author) Lu1395@gmail.com
2 Assistant Professor, University of Science and Education,
چکیده [English]

One of the necessities in the accurate interpretation of the verses of the Holy Quran is being advanced in the Quranic sciences and the rules of interpretation. Among the sciences of the Quran, the first established science was the science of reciting the words of the Quran. In the science of recitation in addition to the principles and rules of recitation, the different forms of word reciting are also examined, in order to make the best and most correct recitation according to the structure of the word and the context of the sentence and the consistency in the meaning and concept. Therefore, considering the great importance and effect of the science of recitation on the correct understanding of the verses in this article, the author seeks to study the differences of recitations of Surah al-Anbiya from the perspective of Shiite and Sunni commentators based on data collection and analytical-descriptive method to design a new approach to provide a more accurate interpretation of Quranic verses according to different recitations. In this article, by examining the differences in the recitations of Surah al-Anbiya, it was researched that in this Surah, 21 verses have differences in recitations, 14 of which are effective in the meaning of the verse and 7 of which do not change the meaning, but ultimately the same meaning of the verse conveys and is only very minor changes. So, in general, the difference in recitations in terms of changes such as exaggeration, emphasis, I’rab or differences in the quality of recitation in terms of imalah, fathah, idgham, tafkhim, tarqiq and izhar that the study of the context of verses, attention to the rules of Arabic literature, semantic compatibility and coherence in words, can help the researcher to understand the correct interpretation of the verses

کلیدواژه‌ها [English]

  • Recitation
  • Difference of Recitations (Qira’at)
  • Surah al-Anbiya
  • Seven Recitations (Qira’at Sab’)
  • Effective Recitations
  • Ineffective Recitations
  1. قرآن کریم، ترجمه محمدعلی رضایی اصفهانی و جمعی از اساتید جامعة المصطفی، انتشارات بین‌المللی المصطفی، قم: چاپ دوم، 1388.
  2. آلوسى، محمود بن عبدالله‏، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی‏، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون‏، بیروت‏: 1415 ه. ق‏.
  3. ابن‌بابویه، محمد بن علی بن حسین (شیخ صدوق)، الخصال، جامعه مدرسین، قم: 1403ق.
  4. ابن‌جزری، محمد بن محمد، النشر فی القرائات العشر، به کوشش: علی محمد الضباع، دارالکتب العلمیه، بیروت: بی­تا.
  5. ــــــ، منجد المقرئین و منشد الطالبین، اعتتنی به علی بن محمد العمران، بی‌جا: بی‌تا.
  6. ابن‏عاشور، محمدطاهر ،تفسیر التحریر و التنویر، مؤسسة التاریخ العربی‏، بیروت‏: 1420 ق‏.
  7. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بی‌نا، بیروت: چاپ سوم، 1414ق.
  8. ابوحیان، محمد بن یوسف،‏ البحر المحیط فى التفسیر، دار الفکر، بیروت: 1420 ق.
  9. بیضاوى، عبدالله بن عمر، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، دار إحیاء التراث العربی، بیروت:‏ ‏1418 ق‏.
  10. حجتی، محمدباقر، فهرست موضوعی نسخه های خطی عربی کتابخانه های جمهوری اسلامی ایران و... بخش اول علوم قرآنی، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، سروش، تهران: 1370.
  11. حقى برسوى، اسماعیل بن مصطفى،‏ تفسیر روح البیان، دار الفکر، بیروت‏: 1137 ه. ق‏.
  12. دمیاطی، شهاب الدین احمد، بناء اتحاف فضلاء البشر القرائات الاربع عشر، دارالکتب العلمیه، بیروت: 1422ق.
  13. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات القرآن، مرتضوی، تهران: چاپ دوم، 1374ش.
  14. زرقانی، محمد عبدالعظیم، ترجمه: مناهل العرفان فی علوم القرآن، ترجمه: محسن آرمین، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران: 1385ش.
  15. زرکشی، محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، دارالمعرفه، بیروت: 1410ق.
  16. زمخشرى، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل‏، دار الکتاب العربی، بیروت‏: چاپ سوم، 1407 ه. ق.
  17. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی­بکر، الاتقان فی علوم القرآن، بی­جا: 1360ق.
  18. طاش کبری زاده، احمد بن مصطفی، موسوعه مصطلحات مفتاح السعاده و مصباح السیاده فی موضوعات العلوم محقق علی دحروج. مکتبة ناشرون، بیروت، 2000.
  19. طباطبایى، محمدحسین‏، تفسیر المیزان‏، موسوى همدانی، محمدباقر، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامى، قم: چاپ پنجم، 1374.
  20. طبرانى، سلیمان بن احمد، التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم، دار الکتاب الثقافی، اردن، اربد: 2008 م.
  21. طبرسى، فضل بن حسن، جوامع الجامع،‏آستان قدس رضوى، مشهد مقدس: بنیاد پژوهشهاى اسلامى‏، 1375 ه. ش‏.
  22. ــــــ‏، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ناصر خسرو، تهران: چاپ سوم، 1372 ه. ش‏.
  23. طبرى، محمد بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن، دار المعرفة، بیروت‏، 1412 ه. ق‏.
  24. طریحی، فخرالدین، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، مرتضوی، تهران: چاپ سوم، 1375ش.
  25. طنطاوى، محمد سید، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، نهضة، مصر – قاهره: 1410ق.
  26. طوسى، محمد بن حسن، ‏التبیان فی تفسیر القرآن، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت:‏‏ بی‌تا.
  27. عظیم‌زاده، فائزه، بى‌بى سادات رضى؛ اعظم پویازاده، نگرشى نوین بر تاریخ و علوم قرآنى، بنیاد قرآن، تهران: ۱۳۸۰.
  28. فخر رازى، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت‏: چاپ سوم، 1420 ه. ق‏.
  29. فضلی، عبدالهادی، تاریخ قرائات قرآن کریم، ترجمه: محمدباقر حجتی، اسوه، تهران: 1388ش.
  30. قطب، سید، فى ظلال القرآن، دار الشروق، بیروت: چاپ: 35، 1425 ه.ق.
  31. کاشانى، فتح‏الله بن شکرالله،‏ منهج الصادقین فی إلزام المخالفین‏، کتابفروشى اسلامیه، تهران: ‏1300ه. ش‏.
  32. لسانی فشارگی،محمد علی،قراء سبعه و قرائات سبع، اسوه، تهران: 1391ه ش.
  33. معرفت، محمدهادی، علوم قرآنی، چاپ یازدهم، مؤسسه تمهید، قم: 1389ش.
  34. مغنیه، محمدجواد، ترجمه تفسیر کاشف، 8جلد، بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم) - ایران - قم، 1378 ه.ش.
  35. موسوی بلده، محسن، حلیه القرآن قواعد تجوید به روایت حفص از عاصم، انتشارات احیاء کتاب، تهران: 1392ش.
دوره 9، شماره 17
سال نهم، شماره هفدهم، پاییز و زمستان 1400
اسفند 1400
صفحه 286-318
  • تاریخ دریافت: 20 مرداد 1399
  • تاریخ بازنگری: 09 مرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 21 مهر 1400