بررسی دیدگاه دانشمندان تجوید و زبان‌شناسی دربارۀ تعداد و ترتیب حروف عربی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم و فنون قرائات، مجتمع آموزش عالی قرآن و حدیث،

2 دانش‌آموخته سطح چهار علوم وفنون قرائات، مجتمع آموزش عالی قرآن و حدیث، جامعة المصطفی العالمیة

چکیده

ابتدایی‌ترین مسئله در بحث آموزش هر زبانی فراگیری الفبای آن زبان است. زبان عربی به‌عنوان زبان قرآن و اسلام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. یکی از مسائل بحث برانگیز زبان عربی تعداد حروف این زبان است که همواره مورد مناقشه بوده و همچنین مسئله چینش حروف نیز از دیگر مسائل مهم زبان‌شناسی عربی است. این مقاله که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و با روش توصیفی - تحلیلی سامان یافته و مسئله تعداد و ترتیب حروف زبان عربی را از منظر دانشمندان قرائت و زبان‌شناسی بررسی نموده است. یافته‌های پژوهش پیشِ رو حاکی از این است که تعداد حروف زبان عربی بیست‌ونه حرف بوده و کسانی که تعداد حروف عربی را بیست‌وهشت می‌دانند الف و همزه را دو حرف مجزا ندانسته‌اند که دلایل آنان مورد نقد است. حروف فرعی نیز از دیگر مباحث مرتبط به بحث بوده که بر دو گونۀ فصیح و غیر فصیح تقسیم می‌شوند. ترتیب حروف نیز در ابتدا به تناسب مخارج، پس از آن به‌صورت ابجدی و در دوران معاصر غالباً به‌صورت ابتثی (الفبایی) بیان می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the Opinion of Tajwid and Linguistics Scholars Concerning the Number and Order of Arabic Letters

نویسندگان [English]

  • Muhammad Reza Shahidipour 1
  • Seyyed Bagher Ilya 2
1
2 Graduated from the 4th level of the Recitation Sciences and Techniques - Corresponding Author
چکیده [English]

The most primary issue in teaching any language is learning the alphabet of that language. Arabic language is of special importance as the language of Quran and Islam. One of the controversial issues of the Arabic language is the number of letters in this language, which has always been disputed, and the arrangement of letters is also one of the other important issues of Arabic linguistics. This article, organized using library sources and descriptive-analytical method, has examined the issue of the number and order of letters in the Arabic language from the perspective of scholars of reading (qirat) and linguistics. The findings of the this research indicate that the number of letters in the Arabic language is twenty-nine, and those who consider the number of Arabic letters to be twenty-eight did not consider Alif and Hamzah as two separate letters, and their reasons are subject to criticism. Subscripts are also one of the other topics related to the discussion, which are divided into eloquent and non-eloquent types. The order of the letters is also firstly expressed according to the pronunciation, then alphabetically (abjabi), and in modern times, it is often expressed alphabetically (abtatha).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abjad Letters
  • Syllabic Letters
  • Arabic Letters Alphabet
  • Number of Letters
  • Order of Letters
  1. ابن‌جنی، ابوالفتح عثمان، سر صناعة الاعراب، بیروت: دارالکتب العلمیة، الطبعة الثانیة، 2007م.
  2. ........................... ، المحتسب، بیروت لبنان: دارالکتب الاسلامیة، 1419م.
  3. ابن‌درید الازهری البصری، معجم جمهره اللغه، بیروت، لبنان: دارالعلم الملایین، 1978م.
  4. الازهری، منصور، محمد بن احمد، معجم تهذیب اللغه، بیروت، لبنان: دارالمعرفة، 1422ق.
  5. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة،، قم: ناشر مکتبة الاعلام الاسلامی، 1404ق.
  6. البهنساوی، حسام، علم الاصوات، القاهره، مصر: مکتبة الثقافیة الدینیة، 1425ق.
  7. الجاربردی، فخرالدین احمد بن حسن، شرح الشافیه، ایران: عالم الکتب، 1984م.
  8. الجریسی، محمد مکی نصر، نهایة قول المفید فی علم التجوید القرآن المجید، طنطاء مصر: دارالصحابه للتراث، 1430ق.
  9. الجزری محمد ابن محمد، طبقات القراء، بیروت: دارالکتب العلمیة، الطبعة الثانیة، 2007م.
  10. حسنی عبدالجلیل یوسف، علم القرائة للغة العربیة، سوریه: الصحصوه شعبه سیده زینب، 1435ق.
  11. الحمد غانم قدوری، رسم الخط مصحف، عراق: جامعة البغداد، 1982م.
  12. الحمد غانم قدوری، شرح المقدمة الجزریة، جده: مرکز دراسات العلومات القرآنیه، 2009م.
  13. حیاوی یوسف کاظم، الدرس الصوتی عند احمد بن محمد الجزری، عمان: دارالصفاء للنشر والتوزیع، 1431ق.
  14. صغیر، محمدحسین، الصوت اللغوی فی القرآن، بیروت لبنان: المؤسسة دراسات القرآنیة، 1420م.
  15. عباده، محمدابراهیم، معجم الحروف فی کتاب سیبویه، قاهره: مکتبة الادب 1428م.
  16. عرباوی، سیدعلی، تجوید الحروف الجوفیة التی نزل بهن القرآن، القاهرة: مکتبة اولادالشیخ للتراث، 2009م.
  17. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم: مؤسسه دارالهجرت، بی‌تا.
  18. ‌الفضلی، عبدالهادی، المؤجز فی علم التجوید، بیروت: المرکز الغدیر، 2012م.
  19. فیروزآبادی محمد بن یعقوب، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالفکر، 1414م.
  20. القاری، ملاعلی بن سلطان محمد، بیروت: المنح الفکریة/مکتبه العصریة، 2009م.
  21. قرطبی، عبدالوهاب بن محمد، الموضح فی التجوید، اردن: دارالعماد، 2009م.
  22. کحالة، عمر رضا، معجم المؤلفین، بیروت: مؤسسه الرسالة، دار احیاءالتراث العربی، 1414م. ‌
  23. مبرد، ابوالعباس محمد بن یزید، المقتصب، بیروت: دارالکتب العلمیه، بی‌تا.
  24. مجدی، ابراهیم محمد ابراهیم، فی اصوات العربیة، القاهره: مکتبة النهضة العصریة، 2006م.
  25. مکی بن ابی‌طالب، حموش بن محمد، الرعایة لتجوید القرائة، الجیزة: مکتبة اولاد الشیخ للتراث، 2009م.
دوره 10، شماره 18 - شماره پیاپی 18
دوفصل‌نامه علمی مطالعات قرائت قرآن، سال دهم، شماره 18، بهار و تابستان 1401
شهریور 1401
صفحه 61-80
  • تاریخ دریافت: 20 تیر 1400
  • تاریخ بازنگری: 30 شهریور 1400
  • تاریخ پذیرش: 16 خرداد 1401