ابعاد هنر تلاوت قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خلخال، ایران.

2 دانش‌آموخته‌ی دکتری علوم قرآن و حدیث، پژوهشگر و مدرس دانشگاه جامع امام حسین(ع)

3 دانشگاه آزاد اردبیل

چکیده

هنر تلاوت قرآن کریم، محمل مؤثر و زیبایی جهت انعکاس تعالیم و آموزه‎های هدایت‎گر الهی است که می‎تواند تأثیری شگرف در روح و جان انسان‎ها داشته باشد. این هنر با توجه به عجین‌بودنش با معجزه الهی در طول تاریخ اسلام به‌ویژه در دو قرن اخیر اهمیت و جایگاه خاصی در میان مسلمانان جهان پیدا کرده است. نوشتار حاضر با استفاده از منابع کتابخانه‎ای و برمبنای آموزه‎های قرآن و روایات اسلامی و پیمایش مراحل توصیف، تحلیل و تبیین ابعاد هنر تلاوت قرآن کریم را مورد بررسی ‌قرار ‌داده است. در این راستا ابعاد هنری تلاوت قرآن را در مواردی مانند صوت، لحن، تجوید و حفظ قرآن مورد بررسی ‌قرار ‌گرفت تا بتوان ابعاد هنری تلاوت قرآن را به نمایش گذاشت. نهایت آنکه از مهم‌ترین ابعاد هنر تلاوت، آشنایی با معنا و مفهوم آیات از طریق حفظ قرآن، تلاوت همراه با اداء و تجوید و به‌کارگیری صحیح وقف و ابتداء است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Dimensions of the Art of Reciting (Tilawat) the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • Mohammad Taghi Mirzajani 1
  • , Mohammad Ghasemi Shub 2
  • isa alizadeh 3
1 PhD student in Quran and Hadith, Islamic Azad University, Khalkhal Branch, Iran.
2 PhD student in Quranic and Hadith Sciences, researcher and lecturer at Imam Hussein University
3 دانشگاه آزاد اردبیل
چکیده [English]

The art of reciting the Holy Quran is an effective and beautiful medium for reflecting on the teachings and teachings of God, which can have a tremendous impact on the souls and souls of people. Due to its association with divine miracles throughout the history of Islam, especially in the last two centuries, this art has gained special importance and place among the Muslims of the world. The present article has investigated the aspects of the art of reciting the Holy Quran by using library sources and based on the teachings of the Quran and Islamic traditions and surveying the stages of describing, analyzing and explaining the art of reciting the Holy Quran. In this regard, the artistic dimensions of reciting the Quran were examined in cases such as sound, tone, interpretation and memorization of the Quran to show the artistic dimensions of reciting the Quran. Finally, one of the most important aspects of the art of recitation is getting to know the meaning and meaning of the verses through memorizing the Quran, reciting with pronouncing and tajweed, and using the correct endowment and initiation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Quran
  • Recitation (Tilawat)
  • Art
  • Recitation (Qiraat)
  • Tajweed
  1. ابن‌سعد، محمد، طبقات الکبری، بیروت: دار‌صادر، 1418ق.
  2. ابن‌فارس، احمد، مقاییس اللغة، تحقیق: عبدالسلام هارون، قاهره: دار احیاء الکتب، 1371ش.
  3. اسماعیل، شعبان محمد، مع القرآن الکریم، قاهره: دار‌الاتحاد العربی للطباعۀ، 1978م.
  4. اصفهانی، ابوالفرج، الأغانی، بیروت: دارالکتاب، 1999م.
  5. انصاری قرطبی، محمد بن احمد، تفسیرقرطبی (الجامع لاحکام القرآن)، بیروت: دار ‌احیاء التراث العربی، 1405ق.
  6. انیس ابراهیم، الاصوات اللغویۀ، القاهرة: مکتبة الأنجلو المصریة، 1995م.
  7. بستانى، فواد افرام، فرهنگ ابجدى، تهران: اسلامی، 1375ش.
  8. ترمذی، محمد بن عیسی، سنن ترمذی، بیروت: دارالفکر، 1403ق.
  9. جزری، محمد، التمهید فی علم التجوید، قاهره: علی حسن الفراء، 1908م.
  10. جزری، محمد، النشر فی القرائات العشر، بیروت: دارالکتب العلمیة، بی‎تا؛
  11. جنی، عثمان بن جنی الموصلی، الخصائص، القاهره: دارالکتب المصریة، 1955م.
  12. حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، حلب: مکتب المطبوعات الاسلامیة، بی‎تا
  13. حدادی، نصرت الله، فرهنگ‎نامه موسیقی ایران، تهران: انتشارات توتیا، 1376ش.
  14. حمصی، عمر عبدالرحمن، الموسیقی العربیة، سوریه: مکتبة الاسد، 1994م.
  15. رحمانی، سعید، بررسی تطبیقی روش‌های آموزش تلاوت قرآن کریم، تهران: مرکز طبع و نشر قرآن کریم، 1393ش.
  16. سخاوی، علم الدین بن محمد، جمال القراء و کمال الاقراء، قم: کتابخانه آیة‌الله مرعشی، بی تا.
  17. سیوطى، جلال الدین، ‏ الإتقان فی علوم القرآن، ‏ بیروت‏: دار‌الکتاب العربى‏، 1421ق.
  18. شاه‎میوه اصفهانی، غلامرضا، پژوهشی در جلوه‎های موسیقایی هنر تلاوت، تهران: انتشارات سازمان دارالقرآن الکریم، 1393ش.
  19. طباطبایی، سید محمد حسین، سنن النبی، مترجم: سید محمد حسین سجاد، بی‎جا، انتشارات نور ثامن، 1387ش.
  20. طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت: دارالمعرفة، 1406ق.
  21. طحاوی، معانی الاثار، کردستان: انتشارات کردستان، 1383ش.
  22. طوسی، نصیرالدین محمد بن محمد بن حسن، اساس الاقتباس، تصحیح: مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران: 1361ش.
  23. عبدالمنعم خلیل، الموسوعة الموسیقیة المختصرة، مصر: مکتبة مدبولی، 1992م.
  24. عسقلانی، شهاب الدین بن حجر، فتح الباری فی شرح صحیح البخاری، بیروت: دارالمعرفة، بی‎تا
  25. عکاشه، محمود.٢٠١١ م، التحلیل اللغوی‌. قاهره: دار‌النشر للجامعات.
  26. غطّاس، عبدالملک خشبه، المعجم الموسیقی الکبیر، القاهرة: المجلس الاعلی للثقافة، 2004م.
  27. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر صافی، تهران: انتشارات نوید اسلام، 1387ق.
  28. قارئ، علی بن سلطان محمد، المنح الفکریه (شرح المقدمه الجزریۀ)، قاهره: مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی، 1948م.
  29. کامل، محمود، تذوق الموسیقا العربیة، قاهره: محمد الامین، 1973م.
  30. کریستینا نلسون، هنر قرائت قرآن کریم، تهران: زمان نو، 1390ش.
  31. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی؛ تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1388ق.
  32. لوینسون، جرولد، مسائل کلی زیبایی‌شناسی، ترجمه: فریبرز مجیدی، تهران: فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، 1387ش.
  33. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت: موسسة الوفاء، 1404ق.
  34. مجله نباء، نشریه تحلیلی شورای عالی قرآن، شماره 5، فروردین ماه، 1395ش.
  35. محفوظ، حسین علی، قاموس الموسیقی العربیة، عراق: دارالحریۀ للطباعۀ، 1964م.
  36. مصطفی کمال‌پورتراب، حسین علیزاده، مینا افتاده، هومان اسعدی، علی بیانی و ساسان فاطمی، ‌مبانی نظری وساختارموسیقی ایرانی، تهران: شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران، 1391ش.
  37. مفضل بن عمر الجحفی الکوفی، التوحید، دارالمرتضی، بیروت: 2010م.
  38. المهدی، صالح، ‌الموسیقی العربیة، بیروت: دارالغرب الاسلامی، 1993م.
  39. المهدی، صالح، دراسة تحلیلیة فی المقامات العربیة، بیروت: دارالغرب الاسلامی، 1990م.
  40. نجفی، رضا، راه‎کارهای حفظ قرآن کریم، تهران: شورای عالی قرآن، 1392ش.
  41. نجفی، محمد‌‌حسـن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسـلام، تحقیق: محمود قوچانی، تهران: دارالکتب الاسلامیة، ‌چاپ سوم، 1362ش.
  42. نسائی، احمد بن شعیب، سنن نسائی، تهران: مکتبة الحدیثة، 1371ش.
  43. هشام، محمد بن عبدالملک، سیرة النبویة، قم: انتشارات ایران، 1363ش.

یوسفی مقدم، محمدصادق، فقه قرائت، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1396ش

دوره 10، شماره 18 - شماره پیاپی 18
دوفصل‌نامه علمی مطالعات قرائت قرآن، سال دهم، شماره 18، بهار و تابستان 1401
شهریور 1401
صفحه 255-284
  • تاریخ دریافت: 15 خرداد 1400
  • تاریخ بازنگری: 20 فروردین 1401
  • تاریخ پذیرش: 17 فروردین 1401