بررسی ساختار هارمونی موسیقایی سوره کوثر بر اساس روایت حفص از عاصم

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری الهیات و معارف اسلامی ـ علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب ، واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایرا ن

چکیده

هارمونی برخاسته از تناسب، توازن و ترکیب ‌صوت و ریتم (هجا) در متن عامل اساسی انسجام به‌شمار می‌رود. می‌توان آن را به عنوان بهترین عامل برای انتقال پیام به مخاطب قلمداد کرد. چه‌بسا نوشته‌هایی در قالب ‌نظم ‌نگاشته شوند اما از لحاظ ‌تناسب تبادل ‌بین ‌عوامل صوتی ‌برخاسته از حروف، کلمات و مفهوم برخوردار نباشند ‌و به ‌همین دلیل مفهوم واقعی پیام به شنونده ‌رسانده نشود. پس، با ‌تأکید بر این ویژگی که ‌قرآن کریم در آیات و سور خود ‌از شاخص‌های منحصربه‌فرد در القای مفاهیم وحی برخوردار بوده و از فصاحت و بلاغت ادبی و هنری خاص بهره‌مند است، در این راستا مقالۀ ‌پیش رو، هارمونی برخاسته از عوامل صوتی سورۀ مبارکۀ کوثر اعم از صوت، هجا و مفاهیم صوتی ‌را ‌به‌عنوان یک شاخص موسیقایی مورد بررسی ‌قرار ‌می‌دهد. این پژوهش بنیادی با استفاده از روش ترکیبی نظری - تجربی که در آن، داده‌‌‌ها ‌به‌صورت کمی ‌و کیفی و از طریق منابع کتابخانه‌ایی به‌دست آمده ‌به تجزیه و تحلیل پرداخته است. در این پژوهش ساختار ترکیب و تناسب ‌آوایی اصوات، حروف، کلمات و آیات ‌سوره بر اساس روایت حفص بن سلیمان اسدی از عاصم بن ابی‌النجود کوفی مورد تحلیل کمی و کیفی ‌قرار ‌گرفته و با مفاهیم و معنای واژگان آن تطبیق داده شده‌ تا به این وسیله ‌ساختار هارمونیک سوره ‌به‌عنوان وجه تمایز و برتری آیات و سور قرآن کریم از دیگر متون معرفی گردد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the Structure of the Musical Harmony of Surah Kauthar Based on the Narration of Hafs from Asim

نویسندگان [English]

  • Hassan Abodi Mazraei 1
  • simin valavi 2
1
2 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The harmony arising from the proportion, balance, and composittion of sound and rhythm (syllable) in the text is considered as the basic factor of cohesion. It can be considered as the best factor to convey the message to the audience. Maybe writings are written in the form of poem, but they do not have the appropriateness of the exchange between the sound elements arising from letters, words, and meaning, and for this reason, the real meaning of the message is not conveyed to the listener. So, emphasizing the fact that the Holy Quran in its verses and surahs has unique indicators in inducing the concepts of revelation and benefits from special literary and artistic eloquence, in this regard, the current article is about the harmony arising from the sound elements of the blessed Surah Kausar examines both sounds, syllable and sound concepts as a musical indicator. This fundamental research has been analyzed using the combined theoretical-experimental method in which the data has been analyzed quantitatively and qualitatively through library sources. In this research, the composition structure and phonetic proportion of the sounds, letters, words, and verses of the Surah based on the narration of Hafs bin Suleiman Asadi from Asim bin Abi al-Najood Kufi has been quantitatively and qualitatively analyzed and compared with the concepts and meaning of its words, so that the harmonic structure of surah should be introduced as the distinguishing and superiority feature of the verses and surahs of the Holy Quran to other texts

کلیدواژه‌ها [English]

  • Musical Harmony
  • Sound and Rhythm in the Quran
  • Harmonic Structure of Surah Kauthar
  1. القرآن الکریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران: نشر پیام عدالت، 1398ش.
  2. ابن‌جنی، ابوالفتح عثمان، ا لخصائص، بیروت: دار‌الکتب العلمیة (بی تا)، .
  3. ابن‌‌شهر آشوب، ‌رشیدالدین ابی‌عبد الله محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، تحقیق: علی السید جمال اشرف الحسینی، قم: نشر المکتبة الحیدریة، 1390ش.
  4. أنیس، إبراهیم، الأصوات اللغویه، قاهره: مکتبه آنجلو المصریه، چاپ چهارم، 2007م.
  5. باقری، مهری، مقدمات زبان‌شناسی، تهران: نشر قطره، چاپ بیست‌وسوم، 1378ش.
  6. پورتراب، مصطفی کمال، تئوری موسیقی، تهران: نشر زاوش، 1392ش.
  7. حسن زاده ‌آملی، فصل الخطاب فی عدم تحریف کتاب رب الارباب (قرآن هرگز تحریف نشده)، ترجمه: عبدالعلی محمدی شاهرودی، قم: انشارات قیام، 1371ش.
  8. خالقی، روح اله، نظری به موسیقی، تهران: نشر رهروان پویش، چاپ ششم، 1390ش.
  9. رافعی، مصطفی صادق، اعجاز القرآن و البلاغة النبویة، بیروت: دارالکتاب العربی، 1973م. 
  10. زب‍ی‍دی‌، م‍رت‍ض‍ی محمد، ‌تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالفکر، 1414ق.
  11. زرقانی، عبدالعظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، ترجمه: محسن آرمین، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی، 1385ش.
  12. دراز، محمد عبدالله،، النباء العظیم - نظرات جدیده فی القرآن، ریاض: دار‌طیبه للنشر، 1997م.
  13. ذهبی، شمس الدین، میزان الاعتدال،، 4 ج، چ 1، بیروت:، نشر دارالمعرفه. 1963 م
  14. سیبویه، ابوبشر عمرو بن عثمان، کتاب سیبویه، شرح عبدالسلام محمد هارون، قاهره: مکتبه خانجی، 1928م.
  15. سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الاتقان فی علوم القرآن، بیروت: دارالکتاب العربی، چاپ دوم، 1421ق.
  16. سید قطب، فی ضلال القرآن، بیروت: دارالشروق، 1988م.
  17. سید قطب، التصویر الفنی فی القرآن، قاهرة، : دارالشروق، 2010م.
  18. سیرافى، حسن بن عبد الله، شرح کتاب سیبویه، بیروت: دارالکتب العلمیه، 2008م.
  19. شققی، رحاب محمد مفید، حلیة التلاوه فی تجوید القرآن، جده: روائع المملکة، 2008م.
  20. صابونى، محمدعلى، صفوة التفاسیر، بیروت: دار‌الفکر، 1421ق.
  21. طالقانی، سیدمحمود، پرتوی از قرآن، تهران: شرکت سهامی انتشار، ‌1362ش.
  22. طباطبایی، محمدحسین، ترجمۀ تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1374ش.
  23. طبرسى، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1412ق.
  24. طنطاوى، محمد سید، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره: نهضه مصر، 1997م. ‌
  25. عکبری البغدادی، عبدالله بن الحسین، اللباب فی علل البناء و الاعراب، دمشق: دار‌الفکر، 1995م.
  26. فقهی‌زاده، عبدالهادی، پژوهشی در نظم قرآن، تهران: جهاد دانشگاهی، 1374ش.
  27. محمود، مصطفی، ‌القرآن - محاولة لفهم عصری للقرآن، ‌بیروت: دار‌الشروق 1973م.
  28. نظام نیشابوری، حسن بن محمد، شرح النظام على الشافیة، قم: دار‌الحجة للثقافة، 1431ق.

نیشابورى، محمود بن ابوالحسن، إیجاز البیان عن معانی القرآن، بیروت: دارالغرب الإسلامی، 1415ق

دوره 10، شماره 18 - شماره پیاپی 18
دوفصل‌نامه علمی مطالعات قرائت قرآن، سال دهم، شماره 18، بهار و تابستان 1401
شهریور 1401
صفحه 285-314
  • تاریخ دریافت: 30 مهر 1400
  • تاریخ بازنگری: 30 دی 1400
  • تاریخ پذیرش: 14 اردیبهشت 1401