بررسی اختلافات صرفی واژگان قرآنی در مدارس قِرائی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد رشته اعجاز قرآن، پژوهشکده اعجاز قرآن، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران .

2 استادیار پژوهشکده مطالعات میان رشته ای قرآن کریم، دانشگاه شهید بهشتی،تهران،ایران؛ (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه ادیان و فلسفه دانشگاه کاشان،ایران؛

چکیده

محققان علوم قرآنی دربارۀ اختلاف قرائت برخی واژگان قرآنی، به‌دلایل مختلفی مانند فقدان قواعد مدوّن نقطه‌گذاری و إعراب در سده‌های نخستین هجری اشاره کرده‌اند. این دلایل در منابع کهن، به‌ویژه در آثاری با عنوان «حجة القرائات»، به‌تفصیل مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌اند. بر اساس این منابع، اختلاف قرائات در ظاهر یا ریشۀ برخی واژگان را می‌توان بر اساس قواعد دستور زبان عربی و نیز با توجه به سیاق معنایی و ساختاری آیات توجیه علمی نمود. در جستار حاضر، تلاش نمودیم تا اختلافات صرفی قراء مشهور ده‌گانه را در چهارده قسم تقسیم‌بندی کنیم و سپس بر اساس منابع کهن قرائی، بر صحت آنها استدلالات آوامعناشناختی مختلفی را ارائه نماییم. مراد از اختلافات صرفی، اختلاف در خوانش کلماتی است که تحلیل آنها مربوط به علم صرف می‌شود. برخی از این اقسام چهارده‌گانه عبارتند از: اختلاف در تذکیر و تأنیث، اختلاف در ریشۀ افعال ثلاثی مجرد، اختلاف در اوزان افعال ثلاثی مزید، اختلاف در اوزان اسامی مختلف، اختلاف در ثلاثی مجرد یا ثلاثی مزیدبودن برخی افعال. این اختلافات را در قرائت قراء ده‌گانه بررسی خواهیم نمود و از این جهت، پژوهش حاضر را می‌توان پژوهشی جامع تلقی نمود؛ چراکه صرفاً به قراء سبعه اکتفا نکرده است. روش پژوهش حاضر به‌صورت کتابخانه‌ای و بنیادی است. تحلیل علمی و ادبی اختلاف قرائات هم در راستای تبیین اعجاز زبان‌شناختی قرآن است و هم عدم تحریف لفظی و معنوی قرآن را به اثبات می‌رساند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining Morphological Differences of Quranic Words in Recitation Schools

نویسندگان [English]

  • AmirMohammad Zahedi 1
  • Qasem Darzy 2
  • Hassan AhmadiZadeh 3
1 M.A in the Discipline of Miracles of the Quran, Research Institute of the Miracles of the Quran, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran;
2 Assistant Professor, Research School of Interdisciplinary Studies of the Holy Quran, Shahid Beheshti University, (Corresponding Author)Tehran, Iran;
3 Associate Professor, Department of Religions and Philosophy, Kashan University, Iran;
چکیده [English]

Researchers of Quranic sciences have pointed out various reasons for the difference in the recitation of some Quranic words, such as the lack of codified punctuation and Arabization rules in the first centuries of Hijri. These reasons have been discussed in detail in ancient sources, especially in works titled “Hujjah al-Qira’at”. Based on these sources, the difference in recitations in the appearance or root of some words can be scientifically justified based on the rules of Arabic grammar and also according to the semantic and structural context of the verses. In this research, we have tried to divide the morphological differences of the ten famous Qurra’s into fourteen categories and then based on the ancient Qurra’ sources, we have presented various phonetic-semantic arguments about their validity. What is meant by morphological differences is the difference in the reading of words whose analysis is related to morphological science. Some of these fourteen types are differences in feminine and masculine, differences in the root of single ternary verbs, the difference in scales of additional ternary verbs, difference in scale of different nouns, and differences in pure ternary or additional ternary verbs. We will examine these differences in the recitation of the ten recitations, and from this point of view, the current research can be considered comprehensive research; because it is not enough to read only seven reciters. The present research method is library and fundamental. The scientific and literary analysis of the difference in recitations is both in line with the explanation of the linguistic miracle of the Quran and also proves the absence of verbal and spiritual distortion of the Quran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Recitation Schools
  • Language Differences
  • Argumentation
  • Morphology
  1. ابن‌الجزری، محمدبن محمد، النشر فی القراءات العشر، اعتنی به: نجیب الماجدی، ط المکتبه العصریه، 2008م.
  2. .........................................، الدّرّه المًضیئه فی القرائات الثلاث المتمّمه للعشره، تحقیق: محمد تمیم الزُّعبی، جدّه، مکتبه الدارالهدی. 1994م.
  3. ابن‌مجاهد، احمدبن موسی، السبعه فی القرائات، تحقیق: شوقی ضیف، مصر: دارالمعارف. 1980م.
  4. الأسمر، راجی، المعجم المفصل فی علم الصرف، مراجعة د.امیل بدیع یعقوب، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1997م.
  5. الازهری، ابومنصور، محمدبن احمد، معانی القرائات، ریاض: دارالمعارف، 1991م.
  6. الأنباری، عبدالرحمن بن محمدبن عبیدالله الأنصاری، البلغة فی الفرق بین المذکر والمؤنث، قاهره:مکتبه الخانجی، 1996م.
  7. ابوحیان، محمدبن یوسف، الهدایه فی النحو، محقق: حسین شیرافکن، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی، 1384ش.
  8. أبوزرعة، عبدالرحمن بن محمدبن زنجله، حجة القراءات، تحقیق: سعید افغانی، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1402ق.
  9. أبوعلی فارسی، حسن بن عبدالغفار، الحجة للقراء السبعة،‌ تحقیق: بدرالدین قهوجی – بشیر جویجاتی، دمشق: دارالمأمون للتراث، 1413ق.
  10. الجرجانی، التعریفات، بیروت: دارالکتب العربیه، ۱۹۸۵م.
  11. البغوی، ابومحمدالحسین بن مسعود، تفسیر البغوی: معالم التنزیل، جلد پنجم، ریاض: دارالطیبه، 1409ق.
  12. الدانی، ابوعمرو عثمان بن سعید، التیسیر فی القراءات السبع، به کوشش اتو پرتسل، استانبول، 1930م.
  13. الرازی، عبدالقادر، مختار الصحاح، دار الحدیث. 2004م.
  14. المقری الحکری، محمدبن سالم، النجوم الزاهره فی القراءات السبعه المتواتره، تحقیق: فهدبن مطبع المغزوی، ط1، الجامعه الإسلامیه بالسعودیه، 2010م.
  15. سالم مکرم، عبدالعال، اثر القراءات فی الدراسات النحویة (القرآن الکریم و اثره فی الدراسات النحویة)، قاهره: مطبعة المجلس، 1389ق.
  16. سبحانی، جعفر، ارشاد القلوب الی مباحث الاصول، بیروت: دارالأضواء، 2000م.
  17. سیبویه، عمروبن عثمان، الکتاب، تحقیق: عبدالسلام هارون، القاهره: مکتبه الخانجی 1988م.
  18. قسطلانی، شهاب‌الدین، لطائف الإرشادات لفنون القراءات، تحقیق: عامر عثمان، و عبدالصبور شاهین، ط إحیا التراث الإسلامی، 1392ق.
  19. کرمانی، مفاتیح الأغانی فی القراءات و المعانی، تحقیق: عبدالکریم مصطفی مدلج، دار ابن‌حزم، 2001م.
  20. محیسن، محمد سالم، المستنیر فی تخریج القرائات المتواتره من حیث اللغه، الإعراب و التفسیر، بیروت: دارالجیل، 1989م.
  21. مکی القیسی، ابن‌ابی‌طالب، مشکل إعراب القرآن، تحقیق محمود السواس، ط مجمع اللغه العربیه بدمشق. حموده، عبدالوهاب، 1948م. القراءات و اللهجات، بیروت: دارالنشر، 1974م.
دوره 10، شماره 19 - شماره پیاپی 19
دوفصل‌نامه علمی مطالعات قرائت قرآن، سال دهم، شماره 19، پاییز و زمستان 1401
اسفند 1401
صفحه 33-58
  • تاریخ دریافت: 29 شهریور 1401
  • تاریخ بازنگری: 20 آبان 1401
  • تاریخ پذیرش: 01 بهمن 1401