تأثیر لهجه‌‌های عربی بر قرائات سبعه با تأکید بر سورۀ یس

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران (نویسنده مسئول)؛ (hossein.rezaee@ut.ac.ir).

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران؛ (eeghbal@ut.ac.ir).

چکیده

علم قرائات، ‌عهده‌دار شناخت و بررسی اختلافات در نحوۀ تلفظ و اداء‌‌کردن کلمات قرآن کریم است‌. در همین خصوص، در منابع روایی اهل‌سنّت احادیثی وجود دارد که به «سبعة أحرف» مشهور و موجب شده برخی به همین دلیل، اختلاف در قرائت را وحیانی قلمداد کنند‌. هرچند عالمان شـیعه با استناد به روایات معتبر از اهل‌بیت‌‌‌‌b مبنی بر نزول قرآن بر یک وجه با این دیدگاه مخالف هستند، اما صاحب‌‌نظران اهل‌سنّت در تبیین مراد از این احادیث، حدود ده وجه را بیان کرده‌‌اند که از آن میان، جواز قرائت به لهجه‌‌های قبائل عربی، بیشتر مورد توجه قرار گرفته که این وجه در واقع نظریۀ وحیانی‌بودن اختلاف قرائات را تضعیف و نظر عالمان شیعه مبنی بر نزول قرآن بر یک قرائت را تأیید می‌‌نماید‌. هدف پژوهش حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه‌‌ای انجام شده، ارائه شواهدی در تقویت این نظریه، با بررسی تأثیر لهجه‌‌های قبایل عرب بر قرائت قاریان هفت‌گانه در سورۀ یس است‌. نتیجه آنکه می‌‌توان با نظر افرادی که اختلاف قرائات را غیروحیانی می‌‌دانند همراه شد و علاوه بر این، اندازه این تأثیر را در اختلاف قرائت قُرَّاء سبعه به دست آورد‌.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of Arabic Dialects on the Seven Recitations (Qira’at) with Emphasis on Surah Yasin

نویسندگان [English]

  • Hossein Rezaei 1
  • ebrahim eghbal 2
1
2 Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran; (eeghbal@ut.ac.ir).
چکیده [English]

The science of Quranic Recitations (Qira’at) is responsible for studying and investigating the differences in the pronunciation and recitation (Qira’at) of Quranic words. In this regard, there are narrations in Sunni sources referring to the “seven dialects” that have led some to consider these differences in recitation (Qira’at) as divinely ordained. While Shiite scholars, based on authentic narrations from the Ahl al-Bayt (peace be upon them), oppose this view and assert that the Quran was revealed in a single dialect, Sunni scholars have provided about ten interpretations for these narrations, among which the permissibility of reciting in the dialects of Arab tribes has received more attention. This view weakens the theory of divinely ordained differences in Quranic recitations (Qira’at) and supports the opinion of Shiite scholars regarding the Quran being revealed in a single recitation (Qira’at). The aim of this research, conducted using a descriptive-analytical method and based on library sources, is to provide evidence that strengthens this theory by examining the influence of the dialects of Arab tribes on the recitations (Qira’at) of the seven Quranic reciters (Qurra’ Sab’ah) in Surah Yasin. The results of this research may align with the views of those who consider the differences in Quranic recitations (Qira’at) as non-divine, and furthermore extent of this influence on the variations in the recitations (Qira’at) of the seven reciters..

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Quranic Recitations (Qira’at)
  • Seven Reciters (Qurra’ Sab’ah)
  • Dialects
  • Surah Yasin
  1. فهرست منابع

    1. قرآن کریم
    2. ابن‌ابی‌داود سجستانی،‌ ابو‌بکر، کتاب المصاحف، القاهرة: الفاروق الحدیثه للطباعه و النشر، 1423‌ق‌.
    3. ابن‌جزری، محمد بن محمد بن یوسف، النشر فى القرائات العشر، ‌بیروت: دارالکتب الإسلامیة‌.، 1415‌ق‌.
    4. ابن‌جزری، محمد بن محمد بن یوسفهمان، منجد المقرئین و مرشد الطالبین، بیروت: ‌دارالکتب العلمیة، 1420‌ق‌.
    5. ابن‌جزری، محمد بن محمد بن یوسف، تحبیر التیسیر فی القرائات العشر، المحقق: أحمد محمد مفلح القضاة، عمان: ‌دارالفرقان، 1421‌ق‌.
    6. ابن‌سراج‌، محمد، الاصول‌ فی‌ النحو، به‌ کوشش:‌ عبدالحسین‌ فتلی‌، بیروت، بی‌نا، ‌۱۴۰۵‌ق‌.
    7. ابن‌سلاّم،‌ ابو‌عُبید قاسم، لغات القبائل الوارده فی القران الکریم، بی‌جا، بی‌نا، 2010م‌.
    8. ابن‌فارس، أحمد بن فارس بن زکریاء، معجم مقاییس اللغه، بیروت: ‌دارالفکر، 1404‌ق‌.
    9. انیس، ابراهیم، فی اللهجات العربیة، مصر: مکتبه انجلو مصریه، الطبعة الثامنه، 1992م‌.
    • آشوری، حسین، «کتاب‌شناسی قرائات قرآن»، پژوهش‌های قرآنی، شماره 17 و 18، 1378ش‌.
    • بخاری، محمد بن إسماعیل، صحیح البخاری، المحقق: محمد زهیر بن ناصر الناصر، بی‌جا، دار طوق النجاة، 1422‌ق‌.
    • بستانی، قاسم، «لهجه‌های عربی در قرائت‌های قرآنی»، صحیفه مبین، شماره 39، ص 78-96، 1386ش‌.
    • بیهقی، أحمد بن الحسین بن علی بن موسى الخراسانی، شعب الایمان، ریاض: مکتبة الرشد للنشر و التوزیع بالریاض، 1423‌ق‌.
    • پارچه‌باف، کریم و حجتی، سید محمدباقر و ایازی، سیدمحمدعلی، «تحلیل و بررسی تقسیم بندی‌های ارایه شده در قرائات قرآن کریم»، پژوهش‌های قرآن و حدیث، سال چهل و پنجم، شمارۀ دوم، 1391ش‌.
    • حجتى، محمدباقر، «پژوهشى در تاریخ قرآن کریم»، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1372ش‌.
    • حلى، شیخ جمال‌الدین حسن بن یوسف بن على بن مطهر، تذکرة الفقهاء، قم: موسسة آل البیتb لإحیاء التراث، 1414‌ق‌.
    • خالدی، احمد؛ مجید معارف؛ محمد علی ایازی؛ مهدی مهریزی، 1401، تأملی بر گسترۀ اثرگذاری لهجه‌‌ها، تنوع صوتی و تنغیم در توسعۀ قرائت قاریان و خوانش متن، مطالعات قرائت قرآن، دوره 10، شماره 18، صفحه 31-60.
    • خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، بی‌جا، بی‌نا، 1413‌ق‌.
    • خوئی، سید‌ ابو‌القاسم موسوی، البیان فی تفسیر القرآن، قم: موسسه احیاء آثار امام خویی، 1386ش‌.
    • دمیاطی، شهاب‌الدین، إتحاف فضلاء البشر فی القرائاتقرائات الأربعة عشر، المحقق: أنس مهرة، لبنان: ‌دارالکتب العلمیة، 1427‌ق‌.
    • راجح، شیخ محمد کریم، 1414، القرائات العشر المتواترة من طریق الشاطبیة و الدرة فی هامش القرآن الکریم، الناشر: ‌دارالصحابة للتراث بطنطا، 1414‌ق‌.
    • زرکشی، بدرالدین، البرهان فی علوم القرآن، بیروت: داراحیاء الکتب العربیة، 1376‌ق‌.
    • سلیمان یاقوت، محمود، فقة اللغة و علم اللغة نصوص ودراسات، بی‌جا، ‌دارالمعرفة الجامعیة،‌. 2000م‌.
    • سیبویه‌، عمرو، الکتاب‌، به‌ کوشش:‌ عبدالسلام‌ محمد هارون‌، بیروت، بی‌نا، ۱۴۰۳‌ق‌.
    • سیوطی، جلال‌الدین، الإتقان فی علوم القرآن، بیروت: ‌دارالکتاب العربی، 1394‌ق‌.
    • شعبان، محمد إسماعیل، رسم المصحف و ضبطه بین التوقیف والاصطلاحات الحدیثة، بی‌جا، ‌دارالسلام للطباعة و النشر، 1433‌ق‌.
    • شهید اول، محمد بن مکى‌، ذکرى الشیعة فی أحکام الشریعة‌، قم: مؤسسه آل البیتb‌، قم: 1419‌ق‌.
    • صراف، مصطفی، الجدید فی علم التجوید، کربلا: مکتبة العلامة ابن‌فهد الحلی، ۱۴۲۸‌ق‌.
    • طه حسین، فی الادب الجاهلی، قاهره: مطبعة فاروق محمد عبدالرحمن محمد، 1933م‌.
    • عبد، فریال زکریا، المیزان فی احکام تجوید القرآن، اسکندریه: دارالایمان، ۲۰۱۰م‌.
    • فراهیدی، خلیل بن‌ احمد، العین، قم: کتابخانه مدرسه فقاهت، 1410‌ق‌.
    • فضلی، عبدالهادی، القرائات القرآنیه، تاریخ و تعریف، بیروت: مرکز الغدیر للدراسات و النشر و التوزیع، چاپ چهارم، 1430‌ق‌.
    • کهن ترابی، میثم، 1399، بررسی کیفیت قرائت همزه در قرائات منسوب به اهل‌بیت (ع)، مطالعات قرائت قرآن، دوره 8، شماره 15، صفحه 9-30.
    • کلانتری، ابراهیم، «عوامل اختلاف قرائات قرآن کریم»، بینات (موسسه معارف اسلامی امام رضاg)، شماره 17، 1377ش‌.
    • کلینى، ابوجعفر محمّد بن یعقوب بن اسحاق رازی، الکافى، ‌تهران: دارالکتب الاسلامیة،‌. 1367‌ق‌.
    • مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدُرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت: مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳‌ق‌.
    • محیسن، محمد سالم، المهذب فی قرائات العشر و توجیهها، قاهره، بی‌نا، 1970م‌.
    • مسلم بن حجاج‌ ابو‌الحسن القشیری، المسند الصحیح المختصر بنقل العدل عن العدل إلى رسول اللهk، المحقق: محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1426‌ق‌.
    • معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم القرآن، قم: موسسه فرهنگی التمهید، 1428‌ق‌.
    • معرفت، محمدهادی، علوم قرآنی، قم: موسسه فرهنگی التمهید، 1396 ش‌.
    • یعقوب، امیل بدیع، موسوعة النحو و الصرف و الإعراب، مترجم: قاسم بستانی، محمدرضا یوسفی بی‌جا، انتشارات دارالاعتصام،‌. 1420‌ق‌.
    1. Ferguson, Charles Albert, 1971, Absence of Copule and The Notion of Simplicity, A Study of Normal Speech‌. Foreigner Talk and Pidgins: Baby Talk‌.
    2. Robert Henry Robins, 1964, General Linguistics, An Introductory Survey‌. London: Longman‌.