وضعیت سواد قرآنی دانشجویان (مطالعه موردی: دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان).

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه آموزشی الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

قرآن کریم، کتاب تربیت و رستگاری انسان است. انس با قرآن، نیاز به سواد قرآنی دارد. با توجه به‌ اهمیت سواد قرآنی و نقش معلمان در ارتقای آن، هدف این‌ پژوهش، پایش سواد قرآنی (روخوانی، روان‌‌خوانی و مفاهیم قرآنی) دانشجومعلّمان است. روش پژوهش به‌صورت توصیفی و جامعه آماری، کلیه دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان سال1400 بوده و نمونه آماری761 نفر به‌ روش تصادفی انتخاب شده است و داده‌ها به روش پرسشنامه بوده و آزمون قرائت قرآن جمع‌آوری و برای تحلیل داده‌ها از آزمون‌‌های T و ضریب همبستگی استفاده گردید. یافته‌ها نشان می‌دهد در طول سال (به‌جز از ماه‌ مبارک رمضان)‌ 2/2 درصد دانشجویان هیچ وقت قرآن نمی‌خوانند و 4/80 درصد آنها‌ بعضی وقت‌‌ها و 8/16 درصد آنها‌ هر روز قرآن تلاوت می‌‌کنند. درصد میانگین روخوانی دانشجویان 74 درصد، روان‌خوانی 5/62 درصد، تسلط بر مفاهیم قرآن 5/66 درصد و کل میانگین سواد قرآنی (روخوانی، ‌روان‌خوانی و مفاهیم قرآنی) آنها 5/67 بوده و پایین‌‌تر از حد انتظار است. درصد میانگین مطالعه تفسیر قرآن در بین دانشجویان 25/49 و درصد میانگین مطالعه معانی فارسی آیات قرآن 5/63 درصد بوده که کمتر از حد انتظار است. رابطه معنادار مثبت بین میزان سواد قرآنی با معدل دیپلم و معدل‌ دانشگاه داشته و بین سواد قرآنی دانشجویان پسر و دختر، مجرد و متاهل، ساکن روستا و شهر، رشته‌‌ تحصیلی در دیپلم، سهمیه‌‌های قبولی در دانشگاه،‌ ترم‌‌های تحصیلی، تفاوت معناداری وجود ندارد. نتایج‌ نشان می‌دهد درصد بالایی از دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان، از سواد قرآنی لازم برخوردار نیستند و ضرورت دارد در این موارد، تلاش مدبرانه شکل گیرد.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Quranic Literacy Status of Students (Case Study: Student Teachers at Farhangian University)

نویسندگان [English]

  • mohsen rafiei
  • masooumeh sharifi
Assistant Professor in the Department of Theology and Islamic Studies, Farhangian University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The Holy Quran stands as a guide for human nurturing and salvation. Connecting with the Quran necessitates Quranic literacy. Recognizing the significance of Quranic literacy and the role of teachers in its enhancement, this research aims to assess the Quranic literacy (recitation, fluency, and Quranic concepts) among student teachers. The research method used a descriptive and population-based approach, encompassing all student teachers at Farhangian University in the year 1400 SH. A sample of 761 individuals was randomly selected, data gathered via questionnaires, and Quranic reading tests conducted. The collected data were analyzed using T-tests and correlation coefficients. Findings revealed that 2.2% of students never read the Quran throughout the year (excluding Ramadan), 48% occasionally, and 8.16% read it daily. The average percentage of students proficient in recitation was 74%, fluency at 62.5%, mastery of Quranic concepts at 66.5%, and the overall Quranic literacy average (recitation, fluency, and Quranic concepts) was 67.5%, falling below expected standards. The average percentage of students studying Quranic interpretation was 49.25%, and 63.5% for the study of Persian meanings of Quranic verses, both lower than anticipated. A significant positive correlation was found between the level of Quranic literacy and diploma and university GPA. However, no significant differences were observed based on gender, marital status, rural or urban residence, diploma major, acceptance quota in the university, academic terms, and educational backgrounds. The results indicate a high percentage of student teachers at Farhangian University lacking the necessary Quranic literacy, emphasizing the urgent need for deliberate efforts to address this issue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quranic Literacy
  • Quranic Recitation
  • Quranic Fluency
  • Understanding Quranic Concepts
  • Farhangian University
  1. اسمعیلی صدرآبادی و همکارن، «بررسی اثربخشی تدبر در آیات قرآن کریم بر افزایش سلامت روان»، پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآن کریم، سال هفتم، شمارۀ اول، 1395ش.
  2. آقاجانی، محمد و ندا، میرباقری، «بررسی رابطه بین انس با قرآن و سلامت روان در دانشجویان پرستاری»، نشریه اسلام و سلامت، دانشگاه علوم پزشکی بابل، دورۀ اول، شماره چهارم، 1393ش.
  3. حاجی‌وند، عبدالله، «بررسی میزان و شیوع اختلال افسردگی در میان دانشجویان حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های علمی و ارتباط آن با نگرش مذهبی»، مجموعه خلاصۀ مقالات همایش تحقیقات علوم پزشکی در اسلام، کرمان، دورۀ سوم، 1379ش.
  4. حسین‌بر، محمد اشرف و سپاهیان، عبدالملک و مسلم‌پور، مهری، «بررسی وضعیت سواد قرآنی دانش‌آموزان دورۀ متوسطه اول مدارس شهر سراوان با توجه به سند تحول بنیادین و برنامه درس ملی»، دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت.، ۱۳۹۴.
  5. خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، تهران: دوستان – ناهید.، 1377ش.
  6. خسروی، حسین و همکاران، «تعیین راهبردهای ارتقای بهره‌وری آموزش عمومی قرآن»، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، 1398ش.
  7. دانشگاه فرهنگیان، اساسنامه دانشگاه فرهنگیان، 1391ش.
  8. دانشگاه فرهنگیان، سند راهبردی دانشگاه فرهنگیان در افق چشم‌انداز 1404، 1394ش.
  9. دبیرخانه شورای عالی آموزش ‌و پرورش، سند تحوّل راهبردی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی، 1389ش.
  10. دهقانی، محمد، و دست رنج، فاطمه، و حسن بیگی، علی، و احسانی، کیوان. (1402). بررسی تطبیقی ارتباط الفاظ با معانی در قرآن کریم با تأکید بر تفاسیر؛ مجمع‌‌البیان، المیزان و تسنیم. مطالعات تفسیر تطبیقی،  8(2)، -. doi: 10.22034/csq.2024.190553
  11. رستمی‌‌زاده بهرامی، خدیجه، اهمیت قرآن، بی‌جا، بشارت، 1386ش.
  12. رمضان زاده، خیرالنساء و میری، محمدرضا و هاشمی، سید محمد، «انس با قرآن و رابطه آن با بهداشت روان در دانشجویان»، مجله دین و سلامت، شماره دو، 1394ش.
  13. رهبری ‌نژاد، یدالله، ارزشیابی از برنامه درسی آزمایشی آموزش قرآن پایه دوم ابتدایی، تهران: سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی، 1380ش.
  14. زارع، مریم، «بررسی تغییر نگرش‌ها و رفتارهای دینی جوانان»، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، 1380ش.
  15. سالاری. سواد قرآنی چیست؟، گرفته شده از http://yavaraneqoran.blogfa.com/post/242، 1392ش.
  16. سراج‌‌زاده، حسین و فاطمه جواهری، نگرش‌ها و رفتار دانشجویان، طرح پژوهشی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دفتر برنامه ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی، 1382ش.
  17. سعیدی رضوانی، محمود و همکاران، ارزشیابی برون‌‌داد برنامه آموزش قرآن پایه پنجم ابتدایی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی، 1388ش.
  18. شعاعی، علی اصغر، و قاسم پور، مهدی. (1399). بررسی عوامل ارتقای سطح آموزشی معلمان قرآن. مطالعات قرائت قرآن، 8(15)، 265-286. doi: 10.22034/qer.2021.5448
  19. شعبانی، زهرا، ارزشیابی از اجرای آزمایشی آموزش قرآن پایه چهارم ابتدایی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی،‌ 1381ش.
  20. صادقی، عزیز، اهمیت و جایگاه قرآن از دیدگاه بزرگان، سایت اصلاح، http://eslahe.com/80، 1391ش.
  21. صدق‌پور، بهرام و محمودیان، مجید و سلمانیان، حمیدرضا، بررسی تأثیر آموزش آموزه‌های قرآنی بر بهبود پذیرش اجتماعی، فصلنامه پژوهش‌های میان رشته‌ای قرآنی، سال اول، شماره دوم، 1388ش.
  22. غیاثوند، احمد، بررسی وضعیت رفتارهای دینی در بین دانشجویان، فصلنامه مطالعات ملی، سال هشتم، شماره سی، 1386ش.
  23. فراهی بخشایش، علی اکبر، و رضایی اصفهانی، محمد علی. (1400). راهکارهای انس با قرآن کریم در اندیشه مقام معظم رهبری (دامت برکاته). مطالعات قرائت قرآن, 9(17), 64-86. doi: 10.22034/qer.2022.6521
  24. فیضی، محمود و رئوفی، محمدباقر، «بررسی موانع و عوامل موثر بر سواد قرآنی دانشجویان»، تصویر سلامت، شماره 7، 1395ش.
  25. کوهی، علیرضا، انس با قرآن، پرتال امام خمینی، http://www.imam-khomeini.ir/fa/n126397/%D8%A7، 1396ش.
  26. محمدیان، نعیمی و چوپانی، «اثربخشی استماع آوای قرآن کریم در بهبود افسردگی زنان نابارور»، فصلنامه پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآن کریم، سال ششم، شماره اول، 1394ش.
  27. منصوری، «عوامل موثر در بهبود آموزش قرآن از منظر معلمان مدارس ابتدایی شهر تهران»، تهران: اداره کل آموزش ‌و پرورش تهران، 1393ش.
  28. وکیل، مسعود،‌ سواد قرآنی، ویژه‌نامه آموزش درس قرآن، آموزش راهنمایی تحصیلی وزارت آموزش‌و پرورش، 1389ش.
  29. یدالله‌‌پور، بهروز، «بررسی مستندات راه‌های انس با قرآن»، فصلنامه مطالعات تفسیری، سال دوم، شماره 6، 1390ش.