شاخصه‌های"مهندسی تلاوت" از دیدگاه آیت‌اللّٰه خامنه‌ای

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی،تهران،ایران

چکیده

«مهندسی تلاوت»، کلیدواژه‌‌ای است که حضرت آیت‌‌الله خامنه‌‌ای در آغازین روز از ماه مبارک رمضان 1401 و در محفل انس با قرآن کریم، قاریان قرآن را به آن توصیه کردند. این مقاله، با هدف تبیین مفهوم و شاخصه‌های «مهندسی تلاوت» از دیدگاه آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، با استفاده از روش «تحلیل مضمون»، ابتدا با مطالعۀ دقیق بیانات ایشان در 70 دیدار قرآنی در طی سال‌‌های 1368 تا 1401، مضامین مرتبط با تلاوت قرآن را استخراج و دسته‌‌بندی کرده191 است که نتایج حاصله نشان می‌دهد از دیدگاه آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، تلاوت قرآن دارای دو دسته آداب باطنی و آداب ظاهری است؛ آداب باطنی شامل: خودتأثیری پیشین قاری از مضامین آیات؛ و آداب ظاهری نیز شامل: 1. انتخاب مواضع مناسب برای وقف و ابتدا؛ 2. تکیه بر روی برخی کلمات و عبارات و تکرار آنها؛ 3. رعایت موازین صوت و لحن است؛ که رعایت مجموع این آداب منجر به: 1. متوجه نمودن عموم مردم به قرآن؛ 2. القای صحیح معانی بر شنوندگان؛ 3. رشد معنوی، فکری و عملی فرد و جامعه می‌شود. از این میان، به نظر می‌رسد کاربست تعبیر «مهندسی تلاوت» در بیان آیت‌الله خامنه‌ای ناظر به رعایت آداب ظاهری تلاوت قرآن یعنی توجه به وقف و ابتدا، تکیه و تکرار، و صوت و لحن است که در این مقاله تبیین خواهند شد‌.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Components of ''''Recitation Engineering'''' According to Ayatollah Khamenei

نویسنده [English]

  • Hasan Zarnooshe Farahani
Assistant Professor in Department of Theology and Islamic Studies, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

"Recitation Engineering" emerged as a pivotal term introduced by Ayatollah Khamenei on the first day of the blessed month of Ramadan in 1401 SH (2002 CE) during a gathering focused on connecting with the Holy Quran. This article aims to elucidate the concept and components of "Recitation Engineering" from the perspective of Ayatollah Khamenei. Employing the method of "Content Analysis," it first extracts and categorizes themes related to Quranic recitation from His Eminence''s speeches during 70 Quranic meetings from 1368 SH (1989 CE) to 1401 SH (2002 CE). The findings reveal that from Ayatollah Khamenei''s viewpoint, Quranic recitation comprises two categories: internal etiquettes and external etiquettes. Internal etiquettes encompass the inherent influence of the reciter from the themes of the verses, while external etiquettes include: 1. Selecting appropriate pauses and beginnings; 2. Emphasizing specific words and phrases and their repetition; and 3. Observing sound and intonation measures. Adherence to these etiquettes leads to: 1. Enhancing the general public''s understanding of the Quran; 2. Accurately conveying meanings to listeners; and 3. Spiritual, intellectual, and practical growth at both individual and societal levels. It seems that, according to Ayatollah Khamenei, the application of the term "Recitation Engineering" pertains to observing the external etiquettes of Quranic recitation, such as attention to pauses and beginnings, emphasis and repetition, sound, and intonation, which will be expounded upon in this article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Recitation Engineering
  • Ayatollah Khamenei
  • Pauses and Beginnings
  • Emphasis and Repetition
  • Sound and Intonation Scales
  • External Etiquettes of Recitation
  1. ابن‌‌جزری، محمد بن محمد، النشر فی القراءات العشر، بیروت: دار الکتب العلمیة، بی‌‌تا.
  2. بحراوی، سید، الایقاع فی شعر السیاب، قاهرة: دار نوارة للترجمة و النشر، 1996م.
  3. جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم: اسراء، 1381ش.
  4. فراهی بخشایش، علی اکبر، و رضایی اصفهانی، محمد علی. (1400). راهکارهای انس با قرآن کریم در اندیشه مقام معظم رهبری (دامت برکاته). مطالعات قرائت قرآن, 9(17), 64-86. doi: 10.22034/qer.2022.6521
  5. خامنه‌ای، سید علی، بیانات در دیدار قاریان شرکت کننده در بیست و سومین مسابقات بین‌‌المللی قرآن، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 4/7/1385.
  6. خامنه‌‌ای، سید علی، بیانات در جلسه اختتامیه مسابقات قرائت قرآن، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 5/11/1371.
  7. خامنه‌‌ای، سید علی، بیانات در دیدار جمعی از قاریان قرآن، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 22/1/1370.
  8. خامنه‌‌ای، سید علی، بیانات در دیدار جمعی از قاریان قرآن، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 17/12/1371.
  9. خامنه‌‌ای، سید علی، بیانات در دیدار جمعی از قاریان قرآن، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 6/8/1382.
  10. خامنه‌‌ای، سید علی، بیانات در دیدار جمعی از قاریان قرآن، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 26/6/1383.
  11. خامنه‌‌ای، سید علی، بیانات در دیدار جمعی از قاریان قرآن، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 25/7/1383.
  12. خامنه‌‌ای، سید علی، بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در مسابقات بین‌المللی قرآن کریم، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 4/4/1391.
  13. خامنه‌‌ای، سید علی، بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در مسابقات بین‌المللی قرآن کریم، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 18/3/1392.
  14. خامنه‌‌ای، سید علی، بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در مسابقات بین‌المللی قرآن، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 26/1/1398.
  15. خامنه‌‌ای، سید علی، بیانات‌ در دیدار قاریان قرآن کریم‌، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 14/7/1384.
  16. خامنه‌‌ای، سید علی، بیانات در دیدار قاریان، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 22/6/1386.
  17. خامنه‌‌ای، سید علی، بیانات در محفل انس با قرآن کریم، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 18/3/1395.
  18. خامنه‌‌ای، سید علی، بیانات در محفل انس با قرآن، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 28/3/1394.
  19. خامنه‌‌ای، سید علی، بیانات در محفل انس با قرآن، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 14/1/1401.
  20. خامنه‌‌ای، سید علی، بیانات در مراسم تودیع قاریان قرآن، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 6/2/1370.
  21. خامنه‌‌ای، سید علی، بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آدرس: Khamenei.ir، 14/6/1392.
  22. دغاغله، مهدی، «جایگاه شاخص‌‌های هنری (صوت و لحن) در تلاوت استادانه»، مجموعه مقالات و سخنرانی‌‌های دهمین نشست تخصصی اساتید، قاریان و حافظان ممتاز قرآن کریم با عنوان ویژگی‌‌های تلاوت استادانه، تهران: مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران، 1393ش.
  23. زرنوشه فراهانی، حسن، الگوی انس با قرآن بر مبنای رویکرد تمدنی نظام جمهوری اسلامی ایران، قم: ارباب‌اندیشه، 1401ش.
  24. زرنوشه فراهانی، حسن؛ علیپور، میثم، «الگوی انس با قرآن مبتنی بر‌اندیشۀ آیت‌‌الله خامنه‌‌ای»، دو فصلنامه علمی پژوهشی دین و سیاست فرهنگی، شماره شانزدهم/157-189، 1400ش.
  25. ستوده‌‌نیا، محمد رضا، دانش تجوید سطح 2، قم: نسیم حیات، 1391ش.
  26. شاه‌‌میوه اصفهانی، غلامرضا، معماری تلاوت، تهران: انتشارات تلاوت، 1389ش.
  27. شهیدی‌پور، محمد رضا، و رستم نژاد، مهدی. (1400). ترویج فرهنگ انس با قرآن با تأکید بر فرمایشات مقام معظم رهبری(دامت برکاته. مطالعات قرائت قرآن, 9(17)، 116-146. doi: 10.22034/qer.2022.6525
  28. عترت دوست، محمد؛ نصیری، امید؛ غیاثی، هادی، «شبکۀ مضامین عوامل ایجاد فقر در جامعۀ اسلامی از منظر آیات قرآن و احادیث اهل‌بیتb»، دوفصلنامۀ علمی مطالعات قرآن و حدیث، سال13، شمارۀ 28/159-187، 1398ش.
  29. عکاشة، محمود، التحلیل اللغوی فی ضوء علم الدلالة، قاهرة: دار النشر للجامعات، 2011م.
  30. مهدی/الح، مقامات الموسیقی العربیة، تونس: نشر المعهد الرشیدی للموسیقی التونسیة، بی‌‌تا.
  31. میمونی، عبدالله علی، فضل علم الوقف و الإبتداء و حکم الوقف علی رؤوس الآیات، ریاض: دار القاسم للنشر و التوزیع، 1423ق.
  32. Attride- Stirling,J, “Thematic Networks: An Analytic Tool for Qualitative Reasearch”, Qualitative Reasearch, Vol.1, No.3, p.385-405, 2001.
  33. Braun, V. & Clarke, V, “Using thematic analysis in psychology”, Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, p. 77-101, 2006.
  34. Given L.M, “the sage encyclopedia of qualitative Methods”. Vol. 1-2 California: sage, 2008.