تحلیل ابعاد فردی و اجتماعی اثرگذاری قرائت قرآن از دیدگاه مقام معظم رهبری

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعة المصطفی ص العالمیة، قم، ایران

2 پژوهشگر رشته‌ی تفسیر و علوم قرآنی پژوهشگاه مطالعات اسلامی جامعه الزهراء س و مدرس بنت‌الهدی، قم، ایران

3 طلبه سطح چهار، مدرس ترجمه و تفسیر و قرائت قرآن حوزه علمیه خواهران و دانشگاه، قم، ایران (نویسنده مسئول)

چکیده

بر اساس آموزه های دینی، قرائت قرآن کریم تأثیرات مختلفی در ابعاد گوناگون زندگی انسان بر جای می‌گذارد. کشف و استنباط این تأثیرات از منابع دینی نقش مهمی در گسترش و فرهنگ سازی امر قرائت در میان جامعه دارد. از عالمان بزرگ اسلامی که هم به گسترش فرهنگ قرائت قرآن در جامعه و هم کشف تأثیرات قرائت قرآن اهتمام ویژه ای دارد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای است. ایشان در سخنرانی‌ها و جلسات متعددی که در طول رهبری خود با جامعه قرآنی داشتند، اهمیت ویژه‌ای به قرائت داده‌اند و قرائت مطلوب در تراز اسلامی را معرفی و برای آن معیارها و آثار فردی و اجتماعی برشمرده‌اند که در این مقاله با روش اسنادی با شیوۀ تحلیلی و توصیفی، تأثیر قرائت قرآن در زندگی انسان از منظر امام خامنه‌ای مورد بررسی قرار گرفته است. از دستاوردهای تحقیق این است که از نظر ایشان قرائت احسن، قرائتی است که در آن هم خود فرد تأثیر بپذیرد و هم قرائتش بر مستمعان اثربخش باشد. «خضوع و خشوع دل‌ها»، «انس بیشتر با قرآن»، «تعمیق روح معنوی»، «امداد به‌اندیشه»، «بصیرت افزایی»، «سعادت دنیوی و اخروی انسان» و «افزایش ایمان» از جمله آثار فردی و «رفع مشکلات و معظلات اجتماعی»، «زمینه‌سازی جهت اجرای آموزه‌های قرآنی»، «جذب غیر مسلمانان» و «اتحاد ممالک اسلامی» از جمله آثار اجتماعی قرائت تأثیرگذار است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Individual and Social Dimensions of the Effectiveness of Quranic Recitation from the Perspective of the Supreme Leader Ayatollah Khamenei

نویسندگان [English]

  • Muhammad Hossein rafiei 1
  • Khadijeh Hosseinzadeh Bardaei 2
  • Homaira Abolfazli 3
1 Assistant Professor at Al-Mustafa International University, Qom, Iran
2 Researcher in the Field of Quranic Interpretation and Quranic Sciences at the Institute of Islamic Studies of Hazrat Zeinab (S.A) and Lecturer at Bint al-Huda Institute, Qom, Iran
3 Level 4 Student, Lecturer of Translation, Interpretation, and Quranic Recitation at the Women's Seminary and University, Qom, Iran (Corresponding Author)
چکیده [English]

According to religious teachings, reciting the Holy Quran has various effects on various aspects of human life. Discovering and deducing these effects from religious sources play a crucial role in promoting and fostering the culture of Quranic recitation in society. Ayatollah Khamenei, a prominent Islamic scholar, has shown particular interest in both promoting the culture of Quranic recitation and exploring its effects. In numerous speeches and sessions held during his leadership, he has emphasized the special importance of Quranic recitation, introducing desirable recitation aligned with Islamic standards and enumerating its criteria and individual and social impacts. This article employs a documentary method with an analytical and descriptive approach to examine the impact of Quranic recitation on human life from the viewpoint of Imam Khamenei. One of the research findings is that, according to him, “the best recitation” is one that not only affects the individual but also proves influential on the listeners. “Submission and humility of hearts,” “greater affinity with the Quran,” “deepening of spiritual essence,” “assistance to contemplation,” “increase in insight,” “worldly and otherworldly happiness of humans,” and “enhancement of faith” are among the individual effects. Social effects include “solving social problems and challenges,” “laying the groundwork for implementing Quranic teachings,” “attracting non-Muslims,” and “uniting Islamic countries.”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quranic Recitation
  • Impact of Recitation
  • Influential Recitation
  • Imam Khamenei
  • Affinity with the Quran
  • Heartfelt Humility
  • Recitation and Problem-Solving
  1. قرآن.
  2. نهج البلاغه.
  3. ابن‌ادریس، محمد بن احمد محقق، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، تحقیق: حسن بن احمد الموسوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی،‌ وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، ۱۴۱۰ق.
  4. ابن‏عاشور، محمدطاهر، التحریر و التنویر المعروف به تفسیر ابن‌عاشور، لبنان: مؤسسة التاریخ العربی‏، ‏1420ق.
  5. ‌ ابن‌فارس، أحمد بن فارس، ‏معجم مقاییس اللغة، محقق و مصحح: هارون، عبدالسلام محمد، بیروت: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.1407
  6. ابن فهد حلی، احمدبن محمد، عده الداعی و نجاح الساعی، بیروت، دارالاضواء،
  7. ابوعلی محمد بن اشعث، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران: مکتبة نینوی الحدیثة، بی‌تا.
  8. بقاعی، ابراهیم بن عمر، نظم الدرر فى تناسب الآیات و السور، محقق: مهدی عبدالرزاق غالب، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1427ق.
  9. پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری؛ به نشانی: khamenei. ir
  10. پژوهشگاه علوم و فرهنگ و معارف قرآن، دائرةالمعارف قرآن کریم، قم: دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، 1382ش.
  11. ثعالبى، عبدالرحمن بن محمد، تفسیر الثعالبى المسمى بالجواهر الحسان فى تفسیر القرآن‏، محقق: عبدالموجود، عادل احمد، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، 1418ق.
  12. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم: آل البیتb، 1414ق.
  13. حویزى، عبدعلى بن جمعه‏، تفسیر نور الثقلین، مصحح: رسولى، هاشم، قم‏: اسماعیلیان‏، چاپ چهارم، 1415ق‏.
  14. خادمی، علی، «رابطه میزان انس با قرآن و الگوی مصرف در میان کارکنان سازمان‌های دولتی شهرستان ارومیه»، مجله روان‌‌شناسی و دین، شماره 10. تابستان 1389.
  15. راغب اصفهانی، محمد بن حسین، محقق و مصحح: داوودى/فوان عدنان‏، بیروت: دار القلم- الدار الشامیة، 1412ق.
  16. رفیعی، محمد حسین، فرهنگ انس با قرآن، قم، زائر، 1396
  17. زندگینامه قاریان مشهور جهان، قم: مؤسسه نوار مطهر،‌ 1374ش.
  18. سبحانی تبریزی‌‌: عفر، بحوث قرآنیة فی التوحید و الشرک، قم: مؤسسه امام صادقj، 1419ق.
  19. سخنرانی ‌آیت‌الله ‌خامنه‌ای، 1368.12.4، در دیدار با قاریان چهل کشور جهان و جمعی از روشن ضمیران.
  20. سخنرانی ‌آیت‌الله ‌خامنه‌ای، 1369.1.10، در محفل انس با قرآن.
  21. سخنرانی ‌آیت‌الله ‌خامنه‌ای، 1370.12.13، در دیدار گروه ویژه و گروه معارف اسلامی صدای جمهوری اسلامی ایران.
  22. سخنرانی ‌آیت‌الله ‌خامنه‌ای، 1371.11.5، در محفل انس با قرآن.
  23. سخنرانی ‌آیت‌الله ‌خامنه‌ای، 1371.12.17، در دیدار فرزندان شهید حافظ قرآن.
  24. سخنرانی ‌آیت‌الله ‌خامنه‌ای، 1387.3.21، در دیدار با نمایندگان مجلس هشتم.
  25. سخنرانی ‌آیت‌الله ‌خامنه‌ای، 1388.5.31، در محفل انس با قرآن.
  26. سخنرانی ‌آیت‌الله ‌خامنه‌ای، 1388.7.28، در دیدار جمعی از بانوان قرآن‌پژوه کشور.
  27. سخنرانی ‌آیت‌الله ‌خامنه‌ای، 1391.4.31، در محفل انس با قرآن.
  28. سخنرانی ‌آیت‌الله ‌خامنه‌ای، 1396.8.11 در جمع دانشجویان و دانش آموزان.
  29. سخنرانی ‌آیت‌الله ‌خامنه‌ای، 1397.2.6، در دیدار شرکت‌کنندگان در مسابقات بین المللی قرآن.
  30. سخنرانی ‌آیت‌الله ‌خامنه‌ای، 1398.1.26، در جمع قاریان کشورهای اسلامی.
  31. سخنرانی ‌آیت‌الله ‌خامنه‌ای، 1398.2.16، در محفل انس با قرآن.
  32. سخنرانی ‌آیت‌الله ‌خامنه‌ای، 1401.1.15، در دیدار جامعه قرآنی کشور.
  33. سخنرانی ‌آیت‌الله ‌خامنه‌ای، 1402.1.3، در محفل انس با قرآن.
  34. سعدى، عبدالرحمن، تیسیر الکریم الرحمن فی تفیسر کلام المنان، بیروت: مکتبة النهضة العربیة، چاپ دوم، 1408 ق،
  35. سید قطب، «تأثیر قرآن»، مجله رشد آموزش قرآن، شماره 8. بهار 1384ش.
  36. صاحب بن عباد، إسماعیل بن عباد، ‏المحیط فی اللغة، محقق و مصحح: آل یاسین، محمدحسن، بیروت: عالم الکتاب، 1414ق.
  37. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیرالقران، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، 1390ق.
  38. طبرسی، ابوعلی الفضل بن الحسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح و تعلیق: سید هاشم رسولی محلّاتی، تهران: مکتبة العلمیّة الاسلامی، بی‌تا.
  39. طبرى، محمد بن جریر، ‏جامع البیان فى تفسیر القرآن (تفسیر الطبرى)، بیروت: دارالمعرفة، 1412ق.
  40. عسکرى، حسن بن عبدالله‏، الفروق فی اللغة، بیروت‏: دارالآفاق الجدیدة، 1400ق.
  41. فراهیدى، خلیل بن أحمد، کتاب العین‏، قم: هجرت، 1409ق‏.
  42. قرطبى، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن‏، تهران: ناصر خسرو، 1364ش.
  43. قمى، على بن ابراهیم‏، تفسیر القمی، موسوى جزایرى، طیب‏، قم‏: دارالکتاب‏، 1363ش.
  44. کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفارى على اکبر و آخوندى، محمد، تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1407ق.
  45. گروه مطالعات و پژوهش‌های قرآنی، فرهنگ کاربردی واژگان قرآنی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، 1388ش.
  46. متقی، علی بن حسام الدین، کنزالعمال، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1419ق.
  47. ‌ مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى‏، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهارb محقق: علوى، عبدالزهراء، محمودى، محمدباقر، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، بی‌تا.
  48. مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی قم، قم: دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، 1394ش.
  49. مقاتل بن سلیمان‏، ‏تفسیر مقاتل بن سلیمان‏، محقق: شحاته، عبدالله محمود، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، 1423ق.
  50. مکارم شیرازى، ناصر، مثال‌های زیبای قرآن‏، قم‏: نسل جوان، 1382ش.
  51. موسوی‌نیا، مهدی، «بررسی کیفیت اُنس با قرآن در تحقق جامعه قرآنی تمدن ساز از نگاه مقام معظم رهبری»، مجله پژوهش‌های تمدن نوین اسلامی، سال اول، شماره 1، تابستان 1400ش.
  52. مهدوی نیا، محمدتقی، «انس با قرآن در بیانات مقام معظم رهبری»، مجله پرسمان، شمارۀ 112، اردیبهشت 1391ش.
  53. هیثمی، علی بن ابوبکر، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1408ق.